Abstract:
هدف: در دنیای امروز، حوزه معرفت شناسی هم دچار تغییر و تحولات اساسی شده است، به نحوی که شاهد گذار از مرحله قدرت آفرینی دانش به مرحله قدرت آفرینی اشتراک دانش هستیم. بنابراین هدف پژوهش حاضر فهم گذار از قدرت آفرینی دانش به قدرت آفرینی اشتراک دانش از دید دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز است.
روش: در پژوهش حاضر از رویکرد نظریه داده بنیاد که یک شیوه پژوهش کیفی است، بهره گرفته شده است و با تعداد بیست نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز به روش نمونه گیری هدفمند مصاحبه صورت گرفت. مصاحبه تا اشباع داده ها ادامه یافت. تحلیل اطلاعات بلافاصله پس از مصاحبه ها بر اساس کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد.
یافته ها: یافته ها نشان داد از نظر دانشجویان چهار مضمون اصلی زمینه ساز اشتراک دانش در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی می باشند. مضامین فرعی دینداری (اعتقاد و باور دینی، زکات علم، نشر علم) در سرمایه اجتماعی دانشگاهی (اعتماد بین فردی، تشکیل اجتماع علمی)، در ارتقای کیفیت خدمات دانشگاهی (تامین امکانات و منابع، زیرساخت های تکنولوژیکی)، در عوامل انگیزشی (حمایت های کلان، حمایت های خرد) . هر کدام از مضامین اصلی دارای زیرمجموعه های فرعی هم بودند. مقوله محوری در این پژوهش مفهوم سرمایه اجتماعی دانشگاهی است.
نتیجه: یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد بیشتر پاسخگویان، سرمایه اجتماعی دانشگاهی را زمینه ساز اصلی اشتراک دانش می دانند. با این حال، تاثیر متغیرهای اقتصادی، فرهنگی و انگیزشی را هم در رابطه با اشتراک دانش باید در نظر گرفت.
Machine summary:
در این میان، جدیدترین پارادایم مطرح در علوم انسانی و اجتماعی، مدیریت دانش است که اشتراک دانش هم یکی از مؤلفههای اساسی آن به شمار میرود که بهعنوان «فعالیتی نظاممند در جهت انتقال و مبادله دانش و تجربه بین اعضای یک گروه یا سازمان با یک هدف مشترک تعریف میشود.
در این راستا، «گاتین» (1999) معتقد است اشتراک دانش در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی اهمیت زیادی دارد زیرا اعضای هئیتعلمی و دانشجویان در فعالیتهای خود پیوسته در فرایند خلق، نشر و یادگیری دانش درگیر هستند.
یکی از مهمترین انگیزههای مصاحبهشوندگان برای اشتراک دانش، باور دینی فرد بود زیرا بر این اعتقاد بودند که دین اسلام آنها را نسبت به نشر دانش و انتقال آن به دیگران تشویق و ترغیب میکند.
برای مثال، یکی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی بیان میکرد: «در سطح فردی اعتقاد و باور دینی به اشتراک دانش، از عوامل مهم در ارتباط با این موضوع است».
سرمایۀ اجتماعی دانشگاهی یکی از متغیرهای تأثیرگذار در استقرار و پیادهسازی اشتراک دانش در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، سرمایۀ اجتماعی است که با افزایش آن نوعی اعتماد بین فردی در بین دانشجویان بهوجود میآید و بستر مناسبی برای تسهیم دانش است.
4. عوامل انگیزشی یکی از راهکارهای اساسی برای اشتراک دانش در دانشگاهها عوامل مرتبط با محرکهای تشویقی و پاداشهای مادی و معنوی بود که از اظهارات مشارکتکنندگان استخراج شده است.
تقویت سرمایۀ اجتماعی دانشگاهی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی بهعنوان مقولۀ اصلی و محوری در تمایل به اشتراک دانش است.