Abstract:
داستان¬سرایی فارسی از آغاز تا امروز همواره تحت تاثیر مسائل مختلف فرهنگی و اجتماعی متحول شده است. نوشته حاضر در پی نشان دادن یکی از این تغییرات در داستان¬سرایی فارسی است و آن دگرگونی فکری حاصل از تاثیر مکتب وقوع در داستانهای عاشقانه فارسی است، بدین ترتیب که واقعگرایی که از قرن دهم هجری در شعر فارسی در برابر جنبه ذهنی و انتزاعی و آرمانی شعر سبک عراقی در شعر فارسی رواج یافت. هرچند در غزل فارسی تحولی صوری و محتوایی ایجاد کرد ، اما این مسئله که بازتاب شرایط اجتماعی قرن دهم هجری و نیز حاصل تاثیرپذیری از فرهنگ هند در ادبیات ایران است، در داستانهای عاشقانه فارسی باعث کاسته شدن از جنبه آرمانی و آسمانی و انتزاعی حاکم بر شعر غنایی فارسی و در نهایت باعث زمینی¬تر شدن و معمولی¬تر شدن روابط حاکم بر داستانهای عاشقانه شده است.
در نوشته حاضر پس از بررسی اجمالی ادب داستانی فارسی و سیر نظیره¬سازی پس از نظامی به بررسی عناصر وقوعی در داستانهای عاشقانه فارسی با تاکید بر داستان مهر و وفا از شعوری کاشی پرداخته شده است.
Machine summary:
در این نوشته پس از بررسی اجمالی سیر ادبیات داستانی فارسی و تحول نظیره سازی از عصر نظامی به بعد، به بررسی تأثیر مکتب وقـوع در داسـتان سـرایی فارسـی و بـویژه تـأثیر عناصر فکری و زبانی مکتب وقوع در داستانهای عاشقانة فارسی با تأکید بر منظومة مهـر و وفا از شعوری کاشانی (شاعر قرن یازدهم ) پرداخته شده است الف ) تحول نظیره سازی از قرن ششم تا عصر صفوی : ریشه های بخشی از ادبیات داستانی فارسی را که بسیار زود در شعر فارسی مورد توجـه قرار گرفته و در نخستین دوره های رواج فارسی دری نیز رایج بـوده اسـت ، بایـد در ادبیـات فارسی میانه جستجو کرد؛ اما بخشی دیگر از داستانسرایی فارسی ماننـد آنچـه در «ورقـه و گلشاه » عیوقی و نظمهای دیگر از این داستان آمده و آنچه در «لیلی و مجنـون » و منظومـه هایی که در قرنهای بعد در همین موضوع سروده شده اند، دیده میشود میراثی از ادب عربی است که البته گویندگان فارسی زبـان بـه مقتضـای اندیشـه و محـیط زنـدگی خـود در آن تصرفها کرده و تغییرهایی داده اند.
(همان ، ابیات ٩٢٣ به بعد) نتیجه : پس از قرن دهم هجری و با شکل گیری مکتب وقوع در شـعر فارسـی تحـولی در شـعر فارسی از نظر روابط عاشق و معشوق روی داده و آن بیان حالات واقعی این دو در غزل بوده یعنی بر خلاف شعر سبک عراقی که جنبه انتزاعی و تخیلی یافتـه بـود شـعر ایـن دوره بـه سوی واقعیتگویی بازگشت .