Abstract:
آمارها نشان میدهد که وضعیت شدت مصرف انرژی در ایران بسیار نامطلوب و روند آن نیز نگرانکننده است. دو راهبرد پایه برای کاهش شدت انرژی وجود دارد، نخستین راهبرد، اصلاح قیمتهای نسبی انرژی به ویژه از طریق وضع مالیات بر انرژی است. راهبرد دوم ارتقای تکنولوژیهای انرژیاندوز از طریق تحقیق و توسعه، به عنوان یک راهبرد غیر قیمتی است. در این راستا هدف این مطالعه، شبیهسازی مدلی برای اقتصاد کلان ایران است که در آن چگونگی و شدت بهبود بهرهوری انرژی بر اثر سیاست اخذ مالیات بر انرژی از یکسو و سیاست پرداخت یارانه به R&D برای هدایت پیشرفت تکنیکی به بخش انرژی، از سوی دیگر تحلیل و مقایسه شود. برای این منظور از یک مدل تعادل عمومی سه بخشی استفاده شده است. دوره زمانی اجرای مدل پژوهش، بازه زمانی 15 ساله از سال 1390 در نظر گرفته شده است. همزمان اثر هر ابزار سیاستی بر تقاضای نیروی کار به عنوان نهاده دیگر تولید نیز ملاحظه میگردد. نتایج نشان میدهد که یک مالیات بر انرژی40 درصدی، بهرهوری انرژی را 74/52 درصد بهبود میبخشد در حالیکه اجرای سیاست ملایم یارانه R&D در بخش انرژی با نرخ 20 درصد، بهرهوری انرژی را 69/54 درصد بهبود میبخشد. بنابراین اگر چه راهکار مالیاتی نیز قادر است در بهبود بهرهوری انرژی موثر واقع شود، هدایت پیشرفت تکنیکی به سمت بخش انرژی، راهکاری مؤثرتر است.
Machine summary:
در این راستا هدف این مطالعه، شبیه¬سازی مدلی برای اقتصاد کلان ایران است که در آن چگونگی و شدت بهبود بهره¬وری انرژی بر اثر سیاست اخذ مالیات بر انرژی فسیلی از یکسو و سیاست پرداخت یارانه به R&D برای هدایت پیشرفت تکنیکی به بخش انرژی، از سوی دیگر تحلیل و مقایسه شود.
در این راستا، هدف این مطالعه، شبیه¬سازی مدلی برای اقتصاد کلان ایران است که در آن چگونگی و شدت پیشرفت تکنیکی هدایتشده 4 در بخش انرژی بر اثر دو سیاست اخذ مالیات بر انرژی و پرداخت یارانه بر R&D، تحلیل و مقایسه شود و اثر هر یک بر مصرف و بهره¬وری انرژی و اشتغال، مدل¬سازی و تحلیل شود.
انتخاب¬های بهینه بنگاه¬های تحقیق و توسعه، که یک تصمیم¬گیری دو Technological Change Solow Ramsey Romer Grossman Helpman Aghion & Howitt Endogenous Growth Model Lucas Barro Sala-i-Martin Model with an Expanding Variety of Products مرحله¬ای است، به صورت درون¬زا، تکلیف میزان تخصیص منابع به تحقیق و توسعه و نهایتا ابداع و نوآوری را روشن می¬کند که طبعا به معنای انتخاب درون¬زای نرخ پیشرفت تکنولوژیکی و تبیین آن است (بارو و سالای¬مارتین، 2004).
جدول(3): اثر سیاست تقبل هزینه¬های تحقیق و توسعه با پرداخت یارانه به تصویر صفحه مراجعه شودمنبع: محاسبات تحقیق با استفاده از نرمافزار GAMS چنانکه مشاهده می¬شود، با تخصیص یارانه R&D، نرخ پیشرفت فنی در بخش انرژی در حال افزایش است که با افزایش نرخ پیشرفت فنی انرژی، نهایتا میزان مصرف انرژی کاهش و بهره¬وری انرژی افزایش خواهد داشت.
5- نتیجه¬گیری این مطالعه در صدد تحلیل آثار و مقایسه دو راهکار مالیات بر انرژی و یارانه تحقیق و توسعه در بخش انرژی، در جهت هدف بهبود بهره¬وری انرژی بخصوص از طریق پیشرفت تکنیکی هدایت شده است.