Abstract:
ابنمسعود، قرآن را مذکر خوانده و از قاریان دعوت کرده است که متناسب با یک امر مذکر با آن برخورد کنند. او از آنها میخواهد در هنگام تردید بین تاء و یاء، اصل را بر یاء قرار دهند. تلاش برای فهم معنای این سخن، به انگارۀ عرب در مذکر شمردن آنچه در نظر او گرانمایه است، رهنمون میشود. با همین دیدگاه، عالمان حدیث و ادب نیز خود را ذکور و علمشان را مذکر خواندهاند. گذشته از چنین دیدگاهی، با توجه به جایگاه تأثیرگذار ابنمسعود در قرائات قاریان صدر اسلام، و نیز صورت خبر او که به یک اصل قرائی شبیه است، بررسی تأثیرپذیری یا عدم تأثیرپذیری قاریان از سخن او، مسألۀ این پژوهش را تشکیل داده است. این مقاله به منظور بررسی نقش این اصل قرائی بر قرائات هفتگانه، به تحلیل متنی و سندی این اخبار پرداخته و از این رهگذر به زمان تقریبی و مکان رواج آنها دست یافته است. از سوی دیگر، قرائاتی که بین تذکیر و تأنیث افعالِ با فاعل مؤنث مردد هستند، گردآوری و میزان تذکیر در هریک را استخراج کرده و دریافته است که قرائت حمزه، کسائی و عاصم، به ترتیب از بیشترین میزان تذکیر برخوردار هستند. این مسأله، مؤیدی بر تأثیر زیاد ابنمسعود بر قرائات کوفی است؛ چنانکه بیشتر این اخبار نیز در کوفه رواج داشتهاند.
Masculinity is attributed to the Qur’an by Ibn Mas‘ūd (d. 32/652) who called reciters to treat it as such and mainly opt for yā’ in cases of doubt in selecting between tā’ and yā’. Striving for an appreciation of the claim is conducive, in Arabs’ conception, to conceiving as masculine what is divinely accorded any worth and significance. Accordingly, hadith scholars and litterateurs have referred to themselves as masculine and have termed their disciplines as such. Furthermore, considering the great impacts of Ibn Mas‘ūd on the readings adopted by reciters flourishing in early Islamic times and his report that resembles a reading principle, the present study investigates the reciters’ degrees of such impact ability. Aiming at studying the significance of the reading principle in question on the ‘seven readings’, the present study provides a textual analysis of the reports, with an eye to their transmission authorities, and approximate times and places of their transmission. On the other hand, the readings that are equivocal as to the masculinity and femininity of verbal forms have been provided along with the degrees of masculinity in each report. The study reveals that readings by Kisā’ī, Ḥamza, and ‘Ᾱṣim are, in descending order, indicative of utmost masculinity, beaconing Ibn Mas‘ūd’s profound impact on Kufan readings, since such reports found further prevalence in Kufa. The topic treated in this article is unprecedented in the literature devoted to the disciplines in question.
Machine summary:
گذشته از چنین دیدگاهی، با توجه به جایگاه تأثیرگذار ابنمسعود در قرائات قاریان صدر اسلام، و نیز صورت خبر او که به یک اصل قرائی شبیه است، بررسی تأثیرپذیری یا عدم تأثیرپذیری قاریان از سخن او، مسألۀ این پژوهش را تشکیل داده است.
علاوه بر این، کتب لغت و غریب الحدیث نیز ذیل مادۀ «ذکر»، بخش «القرآن ذکر فذکروه» از این خبر را با اشاره به اینکه ذکورت به معنای جلالت و اهمیت امر قرآن است، مورد توجه قرار دادهاند.
به همین دلیل، این مقاله پس از مقدمهای پیرامون مذکر انگاری قرآن و نیز یادکرد تفاسیر ارائه شده از سخن ابنمسعود، متن و سند این اخبار را مورد بررسی قرار داده است تا به زمان و مکان رواج این اخبار دست یابد.
370) نیز ذیل آیۀ «ولا یقبل منها شفاعة» (بقره:48) برای قرائت فعل با تذکیر سه حجت ذکر کرده است که یکی از آنها همین سخن ابنمسعود است.
4. تحلیل سندی و متنی روایت ابن مسعود مضمون خبر ابن مسعود، با هشت سند متفاوت که اختلاف اندکی در متن دارند، نقل شده است که این سندها عراقی، حجازی و شامی هستند.
» با وجود اینکه اصل مورد بحث، در خبر اول به مشایخ شامی نسبت داده شده است، اما طبق جدول 2، ابنعامر تنها پانزده مورد از چهل و هفت مورد را مذکر قرائت کرده است.
برای بررسی این فرضیه، این مقاله اختلاف قرائات موجود در السبعة ابنمجاهد را مورد بررسی قرار داده و مواردی را که قاریان هفتگانه به دلیل مؤنث بودن فاعل و امکان تذکیر فعل، در قرائت فعل به صورت مذکر یا مؤنث اختلاف داشتهاند، استخراج کرده است.