Abstract:
باورها و اعتقادات مشترک، ظرفیتها و فرصت ها و همچنین، محدودیت ها و
چالش ها، عناصر تعیین کننده منافع ملی کشورها هستند. باتوجه به اینکه منافع
ملی از مفاهیم نوپدید در عرصه سیاست خارجی دولت هاست، این سوالات مطرح
است که آیا می توان در دولت اسلامی از منافع ملی سخن گفت؟ چنانچه پاسخ
مثبت است، گستره آن تا کجاست؟ در ترسیم منافع ملی نظام جمهوری اسلامی،
چگونه ابعاد فراملی مسئولیت های دولت اسلامی، مورد توجه قرار گرفته است؟ با
بهره گیری از منابع اسلامی و همچنین به شیوه تحلیلی -اجتهادی، به دست آمد
که می توان، به رغم رسالت جهانی و منطقه ای دولت اسلامی، از منافع ملی در آن
سخن گفت؛ اما منافع ملی با منافع اسلامی و بشری در هم تنیده است و قابل
انفکاک نیست. در چنین وضعیتی، منافع ملی دولت اسلامی، محدود به منطقه
جغرافیایی خاصّ نخواهد گردید و به تبع جهانی بودن رسالت دولت اسلامی، منافع
ملی نیز گستره جهانی می یابد. قانون اساسی و همچنین، بیانات و سیره عملی
رهبران نظام جمهوری اسلامی، حاکی از آن است که مسئولیت های فراملی دولت
اسلامی، در ترسیم منافع ملی جمهوری اسلامی، مورد توجه قرار گرفته و مصالح
بشری و اسلامی، جزء لاینفک منافع ملی نظام جمهوری اسلامی قلمداد شده
است.
Machine summary:
باتوجـه بـه اینکـه منـافع ملی از مفاهیم نوپدید در عرصۀ سیاست خارجی دولت هاست ، این سؤالات مطـرح است که آیا میتوان در دولت اسلامی از منافع ملی سـخن گفـت ؟ چنانچـه پاسـخ مثبت است ، گسترٔە آن تا کجاست ؟ در ترسیم منافع ملی نظام جمهوری اسـلامی، چگونه ابعاد فراملی مسئولیت های دولت اسلامی، مورد توجه قرار گرفته است ؟ بـا بهرهگیری از منابع اسلامی و همچنین به شیؤە تحلیلی-اجتهادی، بـه دسـت آمـد که میتوان، به رغم رسالت جهانی و منطقه ای دولت اسلامی، از منافع ملـی در آن سخن گفت ؛ اما منافع ملی با منافع اسلامی و بـشری در هـم تنیـده اسـت و قابـل انفکاک نیست .
این نوشتار در پی آن است که نشان دهد اولا واژٔە منافع ملی، فارغ از مبانی نهفته در پس ذهن طراحان آن، این ظرفیت را دارد که مسئولیت های فراملی دولت اسـلامی را نیـز شـامل شود و پذیرش چنین واژهای، به معنای محدود شدن قلمرو وظایف دولت اسلامی بـه داخـل مرزهای جغرافیایی خاص نیست .
ازاین رو، کلام برخی فقها (الحسینی الشیرازی، بیتا: ١٥١) که قائل به عـدم مـشروعیت وجـود مرزهای جغرافیایی بین کشورهای اسلامی، به صورت مطلق هستند و فعل کـسانی را کـه بـه امر مرزبانی میان کشورهای اسلامی اشتغال دارند حرام میدانند، صحیح به نظر نمیرسـد؛ زیرا این مرزها میتواند تنظیم کنندٔە برخی قواعد و مقررات باشد که از نقطه ای به نقطۀ دیگـر متفاوت میگردد.