Abstract:
بررسی نحوه چیدمان مکانی و شدت توسعه مناطق سکونتگاهی در مقیاس های منطقه ای و ملی یکی از ارکان اصلی برای تصمیم گیری در مورد زمین است و اطلاعات مهمی در خصوص نوع و شدت توسعه و تقابل دوسویه ی شهر و روستا فرآهم می کند. از این رو در مطالعه حاضر با به کارگیری مجموعه ای از فنون شامل تکنیک های سنجش از دور و مدل سازی تغییرات مکانی به بررسی شدت توسعه و تقابل مکانی شهر و روستا در شهرستان فلاورجان، اصفهان پرداخته شده است. در ابتدا با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره ی لندست، تصویری از گذشته ی شهرستان در سال های 1382، 1389 و 1395 ترسیم و میزان توسعه سکونتگاهی بررسی شد. سپس با استفاده از مدل سلول های خودکار- مارکوف به بررسی سه نوع توسعه محتمل در آینده شامل؛ 1. ادامه روند کنونی، 2. توسعه شهر و 3. توسعه روستایی در سال های 1400، 1405 و 1410 پرداخته شد. نتایج حاصل از پردازش تصاویر ماهواره ای حاکی از غالبیت کلی توسعه روستایی (به میزان 27/0 درصد) و غالبیت نسبی توسعه شهری به ازای تعداد پارسل سکونتگاهی (سالانه 10 هکتار به ازای هر پارسل شهری) است. در بخش مدل سازی برای 15 سال آینده، نواحی شهری و روستایی به ترتیب به بیشترین حد توسعه خود در سناریو توسعه شهری (2081 هکتار) و سناریو توسعه روستایی (2296 هکتار) رسیدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده شدت تقابل مکانی بین شهر و روستا و مقدار حداکثر توسعه ی آن ها تحت وجود محرک های فیزیکی و اجتماعی است و می تواند به عنوان شاخصی از شدت و جهت اثر محرک های تغییر دهنده ی سیمای سکونتگاهی مورد استفاده قرار گیرد.
Machine summary:
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١: منطقه مورد مطالعه ، شهرستان فلاورجان روش کار (تهیه دادههای اولیه ) در این تحقیق از تصاویر ماهوارهی لندست در سـه مقـاطع زمـانی در سـالهـای ١٣٨٢، ١٣٨٩ و ١٣٩٥ برای تعیین گسـترهی نـواحی سـکونتگاهی و تغییـرات گذشـته آن و همچنـین بـه عنـوان مهمترین دادههای ورودی به مدل شبیه ساز تغییرات زمین استفاده شد.
شکل ٢: نقشه های حاصل از پردازش تصاویر ماهوارهای (رجوع شود به تصویر صفحه) بر اساس نتایج بدست آمده از پردازش تصاویر ماهوارهای، شهرستان فلاورجـان در طـول ١٣ سـال گذشته با توسعه مناطق سکونتگاهی روبرو بوده است (افزایش ٧٠٠ هکتار) که از ایـن بـین نـواحی شهری با نرخ ٢٧/٨ هکتار در سال از وسعت ١٢٣١ هکتار به ١٥٩٣ هکتـار و نـواحی روسـتایی بـا نرخ ٣٠ هکتار در سال از وسعت ١٣١٥ هکتار به ١٧٠٧ هکتار رسیده است .
نقشه های شایستگی مربوط به سناریوهای تعریف شده به مدل (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) بر اساس نتایج حاصل در بخش پیش بینـی توسـعه ، در سـناریوی رونـد کنـونی وسـعت منـاطق سکونتگاهی شهرستان در سال ١٤١٠ به ٣٩١٧ هکتار خواهد رسید که از این مقدار ٢١٠٥ هکتـار سهم نواحی روستایی و ١٨١٢ هکتار سهم نواحی شهری خواهد بود.
, and Imura, H, 2009, Application of an integrated system dynamics and cellular automata model for urban growth assessment: A case study of Shanghai, China.
, & Li, X, 2002, A cellular automata model to simulate development density for urban planning.