Abstract:
امروزه اهمیت طراحی معماری همساز با اقلیم و لزوم توجه به آن برکسی پوشیده نیست. این موضوع که نتایج مهمی از جمله صرفه جویی در مصرف انرژی و هماهنگی هرچه بیشتر انسان با طبیعت و نزدیک شدن به معماری پایدار را در پی دارد، در تمام جهان مورد توجه می باشد. در کشور ما نیز هماهنگی معماری با خصوصیات آب و هوایی هر منطقه از دیرباز مورد توجه بوده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و شناخت راهکارها و ترفندهایی است که در خانه های تاریخی مناطق کوهستانی و سرد برای سازگاری با اقلیم مورد استفاده قرار گرفته و تاثیری که اقلیم در عناصر معماری مسکونی گذاشته است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و جامعه نمونه مورد مطالعه خانه های تاریخی شهر اردبیل می باشد. تاکنون پژوهش های زیادی در مورد معماری تاریخی اقلیمی گرم و خشک و کویری در ایران انجام گرفته ولی در مورد اقلیم کوهستانی سرد و خیلی سرد و معماری بومی مناطق دارای این اقلیم ها، کمتر مطالعه و پژوهش انجام گرفته است. با توجه به اینکه در معماری امروز شهرهای ایران، جای خالی توجه به طراحی اقلیمی مشهود و محسوس می باشد، امید است در پژوهش های آینده با شناخت بیشتر معماری بومی همساز با اقلیم، به ارائه راهکارهایی برای به کارگیری تجارب گذشتگان در معماری امروز برسیم.
Machine summary:
در این منطقه بادهای متعدد با ویژگی های متفاوتی وجود دارد که مهمترین آنها به شرح زیر است : - بادهای شرقی که به زبان محلی مه یلی (باد مه ) خوانده می شود و از طرف شرق استان و در تمام سال می وزد، بادیست سرد و مرطوب که غالبا در فصول گرم موجب ریزش باران و در زمستان سبب ریزش برف می گردد.
یا در پهنه کوهستانی خیلی سرد، قسمت غربی که در دامنه های کوه سبلان قرار دارد نسبت به قسمت شرقی دارای ارتفاع زیادتر و شدت و طول دوره سرمای بیشتری است (طاهباز، جلیلیان،١٣٨١).
جدول ١: ویژگی های آبوهوای پهنه کوهستانی خیلی سرد شرقی (رجوع شود به تصویر صفحه) با توجه به مطالب گفته شده و پس از شناخت شرایط اقلیمی اردبیل ، به شناخت خصوصیات معماری بومی اردبیل و تأثیری که اقلیم منطقه در آن داشته می پردازیم .
در مواردی کف حیاط و اتاقها حدود یک تا یک و نیم متر پایین تر از سطح کوچه است تا از یک طرف آب جاری بهتر روی باغچه ها سوار شود و از طرف دیگر زمین مانند عایق حرارتی اطراف خانه را احاطه کند و تبادل حرارت میان داخل و خارج بنا را کاهش دهد (قبادیان، ١٣٧٣: ١٠٤).
(رجوع شود به تصویر صفحه) - ویژگی های فضای بسته خانه ها غالبا به صورت حیاط مرکزی ساخته شدهاند، ولی اتاقهای سمت شمال حیاط که از آفتاب خوبی برخوردارند، سطح وسیع تری دارند و به تالار یا نشیمن اصلی اختصاص یافته است .