Abstract:
فرایند شهرنشینی و رشد شهری در مناطق مختلف جهان نتیجه تعاملات درهم تنیده میان فاکتورها و عوامل گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تکنولوژیک، جغرافیایی و فرهنگی جهانی و محلی است. بر این اساس، شناسایی عوامل محرک و شکل دهنده رشد شهرها اهمیتی حیاتی برای برنامه ریزی شهری و توسعه پایدار به خصوص در کشورهای در حال توسعه دارد و به عنوان ابزاری برای پیش بینی روندهای آینده، کنترل و هدایت رشد شهر، سامان بخشیدن به توسعه آتی شهر و در نهایت، مدیریت کارآمد و هدفمند شهرها به کار می رود. هدف اصلی این مطالعه، شناسایی عوامل محرک و شکل دهنده بیوفیزیکی و اجتماعی ـ اقتصادی رشد کلانشهر تهران است. برای دستیابی به این هدف، پنج مرحله اصلی شامل: تولید نقشه های کاربری، پوشش اراضی برای بررسی تغییرات فضایی- زمانی؛ کاربری، پوشش اراضی در شهر تهران و نواحی پیرامون آن با استفاده از تصاویر ماهواره ای؛ شناسایی عوامل محرک رشد شهری با استفاده از رگرسیون لاجستیک؛ استفاده از رویکرد بوم شناسی عاملی برای بررسی عوامل انسانی موثر در سیمای شهر تهران؛ و محاسبه متریک های فضایی برای کمی سازی ساختار و ویژگی های الگوی سیمای سرزمین در کلانشهر تهران با استفاده از نرم افزار Fragstata و بررسی ارتباط میان الگوی رشد شهری و نواحی اجتماعی با استفاده از رگرسیون چند متغیره مورد توجه قرار گرفته است.
نتایج حاصل نشان می دهد که فاصله از راه ها و مراکز تجاری شهر تهران در دوره زمانی 1379 تا 1393 مهم ترین عوامل بیوفیزیکی شکل دهنده الگوی رشد کلان شهر تهران بوده و در میان پنج مولفه اجتماعی- اقتصادی، مولفه تراکم جمعیت و اشتغال دارای بیشترین تاثیر بر الگوی رشد شهر کلانشهر تهران می باشد.
Machine summary:
روش پژوهش به منظور دستیابی به هدف اصلی این مطالعه ، پنج مرحله اصلی شامل تولید نقشه های کاربری/ پوشش اراضی برای بررسی تغییرات فضایی- زمانی کاربری/ پوشش اراضی در شهر تهران و نواحی پیرامون آن با استفاده از تصاویر ماهوارهای، شناسایی عوامل محرک رشد شهری با استفاده از رگرسیون لاجستیک، استفاده از رویکرد بومشناسی عاملی برای بررسی عوامل انسانی مؤثر در سیمای شهر تهران، محاسبه متریکهای فضایی برای کمیسازی ساختار و ویژگیهای الگوی سیمای سرزمین در کلانشهر تهران با استفاده از نرمافزار Fragstata و بررسی ارتباط میان الگوی رشد شهری و نواحی اجتماعی با استفاده از رگرسیون چند متغیره مورد توجه قرار گرفته است .
نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با استفاده از متریک شکل سیمای سرزمین نشان میدهد که حدود ٧٠ درصد تغییرات این متریک در سطح نواحی شهر تهران با استفاده از مؤلفه های اجتماعی قابل تبیین است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون با استفاده از متریک تنوع شانون نشان میدهد که بیش از ٦٧ درصد تغییرات این متریک در سطح نواحی شهر تهران با استفاده از مؤلفه های اجتماعی قابل تبیین است .
نتایج مدل رگرسیونی برای متریک میانگین وزنی بعد فراکتال نشان میدهد که بیش از ٧٤ درصد تغییرات این متریک در سطح نواحی شهر تهران با استفاده از مؤلفه های اجتماعی قابل تبیین است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون برای متریک تراکم لبه نشان میدهد که بیش از ٥٩ درصد تغییرات این متریک در سطح نواحی شهر تهران با استفاده از مؤلفه های اجتماعی قابل تبیین است .