Abstract:
اعراب به زبانآوری عنایت ویژهای داشتند و یکی از امتیازاتی که باعث رفعت جایگاه افراد در میان آنها میشد، برخورداری از فصاحت و بلاغت بود. با توجه به اینکه خداوند متعال حضرت محمّد(ص) را در چنین جامعهای مبعوث کرد، به ایشان فصاحت و بلاغت بینظیری عطا فرمود؛ به طوری که پیامبر (ص) خود را افصح العرب نامیدند. بعد از رسولالله(ص) اهلبیت ایشان، در فصاحت و بلاغت بینظیر بودند. امام حسین(ع) و اهلبیت ایشان هم در طول قیام عاشورا، با توسل به این ویژگی بارزشان، با ایراد خطبهها و احتجاجاتی که در فصاحت و بلاغت بینظیر بود، پیام خود را ابلاغ کردند. بکارگیری علوم بلاغی چون تشبیه، استعاره، سجع، طباق و مقابله، اقتباس و غیره در این سخنان بر زیبایی کلام افزوده و تاثیر آن را در اذهان مخاطبان و شنوندگان دو چندان کرده است. در این نوشتار به جلوههای بلاغی در کلام امام حسین(ع) و اهل بیت ایشان در قیام عاشورا پرداخته میشود چرا که ایشان در طول قیام عاشورا، به منظور تاثیرگذاری هر چه بیشتر بر مخاطبانشان، احتجاجات و خطبههای خود را در نهایت فصاحت و بلاغت ایراد فرمودند. بهطوریکه خطبههای امام حسین(ع) را نمونهای از خطبههای پدرشان امام علی(ع) دانسته و گفتهاند سیدالشهداء(ع) تنها کسی است که خطبههایش توانسته با خطبههای امیرالمومنین(ع) رقابت کند.
Machine summary:
"/> آیا میدانی من پسر دختر پیامبر خدا(ص) هستم؟ - ایشان در کربلا خطاب به یارانشان، به منظور تأیید گرفتن از آنها دربارهی اوضاع جامعه، چنین میفرمایند: ألا ترون إلی الحق لا یعمل به و إلی الباطل لا یتناهی عنه؟:<FootNote No="173" Text=" الطبری، تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص404؛ مقرم، عبد الرزاق، مقتل الحسین(ع)، ص232؛ المجلسی، بحارالانوار، ج75، ص117.
"/> - امام حسین(ع) در خطبهای که روز عاشورا ایراد فرمودند، بعد از ذکر حدیث (سید جوانان اهل بهشت) از پیامبر(ص)، به منظور تأکید بر صحت این حدیث، صداقت خود را بیان میکنند: فإن صدقتمونی بما أقول و هو الحق - والله ما تعمدت کذبا منذ علمت أن الله یمقت علیه أهله و یضر به من اختلقه - و إن کذبتمونی فإن فیکم من إن سألتموه عن ذلک أخبرکم:<FootNote No="186" Text=" الطبری، تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص425؛ مقرم، مقتل الحسین(ع)، ص279.
3. عبارت «أسد الله و أسد الرسول» از این حدیث نبوی اقتباس شده است: در حدیثی از امام باقر(ع) از پیامبر(ص) نقل شده که آن حضرت دربارهی تعداد انبیاء و تعداد اولوالعزم از آنان و این که هر پیامبری دارای وصی بوده، سخن گفته و آنگاه به خصوصیات خود و خاندانش اشاره میکند و در ضمن آن میفرماید: «و علی قائمة العرش مکتوب: حمزة اسدالله و اسد رسوله و سیدالشهداء»<FootNote No="237" Text=" الکلینی، الکافی، ج1، ص224.