Abstract:
شناخت زوایای پنهان آثار هنری خصوصا دیوانهای شعری از طریق مطالعه در چگونگی شکلگیری آنها امکانپذیر است. سید علیرضا پسر سید مساعد جبلعاملی متخلص به مهری و سید و مشهور به مهری عرب(تولد1050ه.ق-وفات ؟) از شاعران توانمند امّا گمنام سده یازدهم هجری است. بررسی و تحلیل سبکشناسی شعر مهری ضمن اینکه شگردهای هنری، زبانی و پیامهای فکری این شاعر را آشکار میکند، میتواند به کشف بخشی از حقایق مربوط به تاریخ و فرهنگ ایران منجر شود. شعر مهری هم معانی، مضامین و آرایههای ادبی قابل توجه دارد و هم متاثر از شرایط اجتماعی و سیاسی بوده است؛ به همین دلیل از دیدگاههای مختلف ادبی و تاریخی شایان بررسی و تحلیل است. با توجه به نوآوریهایی که مهری در کاربرد تعبیرات و الفاظ، تصویرسازیها و وسعت دایره لغات نشان داده است؛ در این مقاله برآنیم تا ویژگیهای سبکی و نوآوریهایی که شاعر در اشعارش به آنها توجه داشته را در سه سطح زبانی، ادبی و فکری بررسی نماییم.
Getting Knowledge about hidden aspects of literary works is possible by studying how they are created. Seyed AliReza, son of Seyed Mosaed Jebel Ameli,whose pen-name is Mehri ans Seyed and known as Mehri Arab(bron 1050- died?) is a powerful but unknown poet of 11th century. By investigation and analysis in methodology of Mehri's poems, it is possible to discover a portion of Iranian historical and cultural events besides revealing the poet's artistic and linguistic abilities in addition to his mental messages. Mehri's poems are including qualified contents meanings and literaey beauties. On the other hand, they are influenced by Iranian social and political conditions; so they are deserved of analyzing from different artistic and historical point of view. According to Mehri's innovations in the use of words, expressions, imagination and his great deal of word knowledge, we are decided to study and analyze the poet's methodical characteristics and his innovations in three linguistic, literaey and mental levels.
Machine summary:
»(ریحانۀالادب ، ج ٦: ص ٤١) برجسته ترین نکاتی که دربارة زندگی مهری با مطالعۀ دیوان این شاعر بر اساس نسخۀ کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران به شمارة(٣٢١٧) دریافت میشود؛ چنین است : الف ) نام شاعر: علیرضا، سال تولد: ١٠٥٠ هجری، محل تولد: جبل عامل : بعد هجرت هزار و پنجه بود کز عدم آمدم به ملک وجود شد جبل عامل از جهان وطنم مسقط رأس و مأمن بدنم چون رضا بود از قضا کامم گشت سید علیرضا نامم (نسخۀ خطی دیوان اشعار: ص ٥٠) ب ) نسب مهری از طریق نه نسل به امام سجاد(ع ) میرسد: نطفه ام را قدر به حکم قضا پشت بر پشت ز آدم و حوا میرسانید بهر حفظ نژاد تا امام چهارمین سجاد هم از او تا بسی تن از نیکان همه عالیتبار فرزندان درم بود زادة نهمین که روانش به لطف باد قرین (همان ) ج ) تخلص شاعر مهری است : مهریم خوانند از بس مهر میورزم تو را نیست نام شاعری چون سعدیم یا انوری (همان : ص ١٠) د) در میان اهل هنر به «سید مهری» معروف بوده است : شاهــــا منم آن خستـــۀ بیداد سپهری کـــز مهر نکــــویان خوانند مـــرا اهـــل هنــر سید مهـــری مداح تـــو از جـــان (همان : ص ٣٧) ه ) مهری در دربار صفوی حضور داشته است : بر درگهت ای خدیو آصف دستور خوانند کمینه را ز ارباب شعور باشد اگرم ضمیر روشن چه عجب چون ماه ز آفتاب میگیرم نور (همان : ص ٣٥٤) و) دیوان مهری حدود پنج هزار و ششصد بیت است که در دو بخش اشعار فارسی و اشعار معرب سروده شده است .