Abstract:
کارگزاریهای وزارت خارجه بهمنظور مقابله با گسترش نفوذ قدرتهای بزرگ، در شهرهای استراتژیک تاسیس شدند. اوایل سده بیستم میلادی/چهاردهم قمری، آخرین سالهای فعالیت کارگزاری در سراسر کشور به شمار میرود. سالهایی که مهمترین دوران حیات این تشکیلات نیز بود. کارگزاری کردستان یکی از کارگزاریهای پرمشغله در این عصر بود. وظایف این کارگزاری بسیار متنوع بود و به طور تقریبی تمام مسائل حقوقی، سیاسی، اجتماعی و نظامی محلی را دربرمیگرفت؛ مسائلی مانند رابطه با کنسولهای کشورهای خارجی در کردستان، اتباع خارجی، اقلیتهای دینی، هماهنگی با مقامات محلی و ... .
مقاﻟﮥ حاضر بر آن است عملکرد کارگزاری کردستان را در مهمترین مسائل و موضوعات ایالت، یعنی روابط با قدرتهای بزرگ بهویژه شهبندری عثمانی، دیوانسالاران محلی، عشایر، ملل متنوعه (اقلیتهای دینی) و تابعیت بررسی کند. پرسش مقاله این است که آیا کارگزاری کردستان، باتوجه به اوضاع ایالت، در امور محوﻟﮥ خود توفیق یافت و همچنین، تعاملها و روابط آن با قدرتهای محلی بر چه پایهای بود. این پژوهش با رویکرد تاریخی و با تکیهبر روش توصیفیتحلیلی و به طور عمده برپایه اسناد وزارت امور خارجه (ساوخ) نوشته شده است. نتایج پژوهش از آن حکایت میکند که کارگزاری کردستان در پیشبردن اهداف دولت مرکزی در ایالت باز ماند.
Foreign ministry agents have been established to counter the expansion of the influence of major powers in strategic cities. The early twentieth century is considered as the last years of agencies around the country; meanwhile, is the most important period of the life of this organization. Kurdistan agent was one of the busiest agents in this era and its duties were very varied and almost covered all the local legal, political, social and military conditions, such as relations with the foreign countries consulates in Kurdistan, foreign Citizens, religious minorities, coordination with local authorities, etc.
The Kurdistan agent duties was very varied and almost covered all the local legal, political, social and military conditions, such as relations with the foreign countries consulates in Kurdistan, foreign Citizens, religious minorities, coordination with local authorities, etc.
This article tries to study the Kurdistan agent performance in the most important issues of the province; relations with the great powers, especially the Ottoman Shahbandari, the local bureaucrats, tribes, the religious minorities and citizenship. The article’s question is whether the Kurdistan agent succeeded in the affairs of the state, considering situation of the state? Also, what was the basis of its interactions and relations with local authorities? This study is written with a historical approach, based on an analytical descriptive method and mainly based on the foreign affairs ministry archive. The results of this study indicate that the Kurdistan agent was incapable of achieving the goals of the central government in the state
Machine summary:
این مقاله براساس تحلیل دادههای تاریخی و با تکیهبر روش توصیفیتحلیلی و به طور عمده برپایۀ اسناد وزارت امور خارجه (ساوخ) و شهبندری (کنسولگری) عثمانی در کردستان و استنتاج تاریخی از آنها نگاشته شده است.
شاید در نگاه نخست، کارگزاری کردستان در مقام مقایسه با شهرهایی همچون آذربایجان و بوشهر، در ردﮤ کارگزاریهای کماهمیت قرار گیرد (نک نورائی، 1385: 27)؛ اما برخی مسائل در این ایالت وجود داشت که آن را از سایر شهرها متمایز میکرد و بر اهمیت آن میافزود؛ مانند موضوع عشایر و وضعیت تابعیت و نقش آنها در ناامنی منطقه، دخالتهای عثمانی در منطقه به علتهای گوناگون ازجمله احساس نزدیکی مذهبی و...
نگارنده در این مقاله به تفصیل و به طور عمده، براساس اسناد وزارت امور خارجه (ساوخ)، نمونههای دیگری را بررسی و تبیین کرده است که کارگزاری کردستان در آنها درگیر بود و بهنوعی به وظایف ذکرشده در قسمت پیشین مربوط بود: 1.
نامه عبدالله مجربالدوله، کارگزار کردستان به وزارت خارجه، 25شوال1320، اسناد وزارت خارجة ایران (ساوخ)، سال1320، کارتن13، پرونده8، سند شماره39.
. نامه وزارت خارجه به عبدالله مجربالدوله، کارگزار کردستان، 17محرم1326، ساوخ، سال1326، کارتن25، پرونده2، سند شماره2.
. نامه عبدالله مجربالدوله، کارگزار کردستان به وزارت خارجه، 15محرم1327، ساوخ، سال1327، کارتن24، پرونده4، سند شماره39.
. نامه عبدالله مجربالدوله، کارگزار کردستان به وزارت خارجه، [1328]، ساوخ، سال1328، کارتن24، پرونده10، سند شماره9.
. نامه عبدالله مجربالدوله، کارگزار کردستان به وزارت خارجه، [1328]، ساوخ، سال1328، کارتن24، پرونده10، سند شماره9.
. نامه عبدالله مجربالدوله، کارگزار کردستان به وزارت خارجه، [1328]، ساوخ، سال1328، کارتن24، پرونده10، سند شماره9.