Abstract:
«رانت» به معنی مازاد یا سود غیر تولیدی است که بهدنبال کمیابیهای طبیعی (ذاتی) یا ساختگی فراهم میشود. تفاوت طبیعی یا ساختگی شرایط و ارزش مصرفی و معاملاتی اراضی شهری، زمینۀ رانت و سود نابرابر تولید را فراهم میآورد. تخلف ساختمانی در شهر به اقداماتی در ساختمانسازی و استفاده از آن اطلاق میشود که در آن، ساختمان، مجوز (پروانه) ندارد یا با مجوز صادرشده از شهرداری مغایر است. در این مقاله به بررسی وقوع تخلفات ساختمانی، رانت زمین و مسکن و عملکرد شهرداری در این خصوص از سال 1382 تا 1390 در سنندج پرداخته شده است. این پژوهش از نوع پژوهشهای بنیادی و کاربردی است و به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. دادهها و اطلاعات آن نیز به روش مطالعات اسنادی-کتابخانهای و میدانی جمعآوری و با استفاده از آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون توصیف و تحلیل شده است. براساس یافتهها، از 8072 پروانة ساختمانی صادرشده در سالهای 1382 تا 1390 در شهر سنندج، 2886 مورد (75/35 درصد) آن به 6291 واحد تخلف، به مساحت 204.294 مترمربع منتهی شده است. نتایج نشان میدهد رانت زمین و مسکن، روند صدور پروانهها و فروش تراکم مازاد ساختمانی و کسب درآمد شهرداری، بر وقوع و توزیع فضایی تخلفات ساختمانی در سنندج تأثیری تعیینکننده داشته است. بیشترین صدور پروانههای ساختمانی (22/98 درصد)، فروش تراکم مازاد و تخلفات ساختمانی به منطقة 3 سنندج مربوط بوده است که رانت زمین و مسکن بیشتری دارد و بخش زیادی از درآمد شهرداری نیز از این محل تأمین میشود.
Machine summary:
مدیریت شهری ایران از سال ١٣٦٢، به منظور قطع درآمد شهرداری شهرهای بزرگ از محل کمک های (منابع ) دولتی، به شدت به منابع ، سیاست ها و رفتارهای رانتی روی آورده که این جهت گیری موجب فروش توافقی تراکم مازاد ساختمانی و تغییر کاربری، بورس بازی زمین و مسکن و وقوع تخلفات ساختمانی در شهرهای کشور در دهه های ١٣٧٠ و ١٣٨٠ شده است .
بخشی از رشد کالبدی این شهر در این دوره به دلیل تغییر کاربری و فروش تراکم مازاد و ارتکاب تخلفات ساختمانی در مناسبات رانتی رخ داده است ؛ به گونه ای که از ٨٠٧٢ پروانۀ ساختمانی در سال های ١٣٨٢ تا ١٣٩٠ در این شهر، ٢٨٨٦ مورد (٣٥/٧٥ درصد) به ٦٢٩١ واحد تخلف به مساحت ٢٠٤.
تعدادومتراژپروانه هایساختمانیشهرسنندج به تفکیک نوع ومناطق درسال ١٣٨٢-١٣٩٠ تعدادومتراژپروانه ها منطقۀ١ (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع :معاونت شهرسازیومعماریشهرداریسنندج ،١٣٩١ مساحت کل بنای پروانه های ساختمانی صادرشده از شهرداری سنندج از سال ١٣٨٢ تا ١٣٩٠، حدود ١٨٦،٥٢٢،٩٣١ مترمربع بوده که ٩٨/٢٢ درصد آن به پروانه های ساختمان (نوسازی)، ١/٣٨ درصد به اضافۀ اشکوب و ٠/١٣ درصد به پروانۀ تخریب و نوسازی تعلق داشته است .
تعدادکل تخلفات ساختمانیشهرسنندج ازسال ١٣٨٢-١٣٩٠به تفکیک مناطق ونوع تخلف (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع :معاونت شهرسازیومعماریشهرداریسنندج ،١٣٩٠ کمیسیون مادة ١٠٠ شهر سنندج در سال های ١٣٨٢ تا ١٣٩٠ حدود ٦٠٠٣ رأی تخلف ساختمانی صادر کرد که از این تعداد، ٤٦٣٨ واحد (٧٧/٢٦ درصد) به رأی جریمه و ١٣٦٥ واحد (٢٢/٧٣ درصد) به رأی تخریب (قلع ) مربوط بود.
, 2012, The survey of the impact of Municipal Law 100 on building violations control in Iran, the fourth national conference of urban planning and management, http://www.