Abstract:
در دهههای اخیر با دستیابی به تجهیزات محاسباتی و سیستمهای تصمیمگیری توانمند، امکان انتخاب دقیقتر گزینهها، تحلیل مشخصههای کمی و کیفی موثر و بررسی اثرات متقابل آنها بر هم فراهم شده است. امروزه با شدت گرفتن مباحث مربوط به تصمیمگیریهای چند معیاره و از طرفی دیگر، گرایش روز افزون به سمت علوم میان رشتهای و استفاده از نظریات گروهها و تخصصهای مختلف در حل مسائل پیچیده، لزوم توجه به تکنیکهای تحلیل تصمیمگیری و بهرهگیری از آنها در حل مسائل پیچیده موجود در زمینه معماری و از جمله مدیریت و هدایت پایدار پروژههای مرمتی بناهای تاریخی از اهمیت بالایی برخوردار گردیده و به نظر میرسد کلید بسیاری از مشکلات در حل مسائل مربوط به معماری، مرمت و بازبکارگیری مجدد بناهای تاریخی باشد. فرآیند ارزیابی و انتخاب راهحلها، روشها و گزینههای مناسب در پروژههای ساختمانی و معماری، به دلیل دخالت گروههای مختلف تصمیمگیر و همچنین وجود روابط متقابل میان ساختمان، فناوری و محیط پیرامونیشان (اجتماع، بستر، محیطزیست و ...) فرآیندی است پیچیده و نیاز به بررسی نظریات متفاوت و گاها متضاد صاحبنظران، در نظر گرفتن عوامل معتدد و پیچیده کمی و کیفی و بررسی روابط متقابل میان آنها دارد. لذا، به جهت میان رشته بودن معماری و مرمت بناهای تاریخی، اکثر پروژههای مرمت و احیا تحت تاثیر نظریات متخصصین و عوامل کمی و کیفی مختلف قرار دارند، که عموما این عوامل با یکدیگر در تعارض هستند. اشتباه و عدم دقت در تصمیمسازی مستلزم پرداخت هزینه خطا و بعضا جبرانناپذیر است. برای پیشگیری از خطا در تصمیمسازی و پرداخت هزینههای گزاف آن، نیاز به استفاده از تکنیکهای قوی در این زمینه میباشد. از اینرو، تحقیق حاضر با هدف شناسایی تکنیکهای مختلف، دستهبندی و در نظر گرفتن معیارهای مختلف کمی و کیفی موثر و روششناسی انواع تکنیکهای تحلیل تصمیمگیری چند معیاره به منظور بررسی و مدیریت پایدار پروژههای مرمتی و باز بکارگیری سازگار بناهای تاریخی ایران معرفی میگردد. در این پژوهش، انواع مدلهای تصمیمگیری چند معیاره بررسی گردیده و حوزه کاربرد هر یک مشخص میشود. نتایج مورد انتظار از تحقیق حاضر عبارتند از: بررسی ویژگیها و تفاوتهای میان مشخصههای کمی و کیفی، تحلیل انواع محیطهای تصمیمگیری، دستهبندی انواع روشهای تحلیل تصمیم، بر اساس متدولوژی و ویژگیهای ذاتی هر یک، تعیین حوزههای کاربرد آنها و نهایتا ارائه مدلی به منظور انتخاب تکنیکهای مناسب در طی فرآیند پروژههای تحقیقاتی میباشد. در این پژوهش، مدلسازی با استفاده از روشهای ارزیابی تلفیقی معیارهای کمی و کیفی، که خود متکی بر مدلها و تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره است انجام میپذیرد.
Summary With achievement to accounting equipment and powerful decision making systems in recent decades, it is possible to choose the best choices and to analyze perfect qualitative and quantitative Attributes and to examine their effects on each other. Nowadays with rising discussions about some criterion's determination and rising motivation in Interdisciplinary sciences and using group's ideas and different professions in solving complex problems, It has been important to considerate on decision making, analyzing techniques and taking profit of them in solving complex problems in architecture especially management and stable guidance on project's renovation in historical buildings. It is thought that the key of most problems related to architecture, is renovation and reusing the historical buildings. Because of different decision maker groups’ interference and also alternate relation between buildings, techniques and their environments (society, context, surrounding environment & etc.), the process of evaluation and choosing methods and suitable choices on architectural projects is a complex process and needs a considerable different and often opposite ideas of idea logs and consideration of different and complex quantitative and qualitative elements and examination of alternative relation between them. Most of the renovation and revival projects are influenced by expert’s opinions and different qualitative and quantitative subjects, because architecture and historical buildings renovation are Interdisciplinary courses. Generally they are in contrast. Carelessness and failure in decision making are necessitated to pay expenses of failure and sometimes it is inevitable. Strong technique in this field is needed in order to prevent the failure in making decision and paying its heavy expenditure. So, the present research is introduced to determine different techniques, classification and consideration of different effective qualitative and quantitative criteria, methodology of some multi-criteria decision analysis techniques, in order to considerate and manages stable renovation projects and compatible reconstruction of Iran’s historical buildings. Some multi-criteria decision making models are considered in this research and their fields of application are specified. The expected results from present research are included: Classification of all methods of decision analysis based on their methodology and internal preferences, specification of their fields of application and finally presentation of a model in order to choose suitable technique during the process of research projects. In this research, making model with assessment of quantitative and qualitative criterions is done and it is supported by models and multi-criteria decision analysis Techniques.
Machine summary:
در بخش دوم پژوهش ، انواع مدل های تصمیم گیری چند معیاره بر اساس متدولوژی و ویژگی های ذاتی هر یک بررسی گردیده و حوزه کاربرد آنها مشخص می شود و در نهایت در بخش سوم ، در مقام جمع بندی و نتیجه گیری ، مدلی به منظور انتخاب تکنیک مناسب در طی فرآیند پروژه های تحقیقاتی ارائه می گردد.
٣-٣- انواع مدل های تصمیم گیری MADM و MODM از دیدگاه کلی می توان مدل های تصمیم گیری چند معیاره را به دو دسته اصلی ذیل تقسیم نمود: 14 ١- مدل های تصمیم گیری چند هدفه 15 ٢- مدل های تصمیم گیری چند شاخصه در مدل های تصمیم گیری چند هدفه می بایست بهترین آلترناتیو، بر اساس محدودیت های سیستم ، اهداف متفاوت و نیز مقدار مطلوب مورد نظر تصمیم گیرنده برای این اهداف طراحی گردد.
از دیدگاه در دسترس بودن داده ها، قطعیت و عدم قطعیت نشانگر دو نقطه غایی هستند، در حالیکه ریسک ، یک موقعیت بینابینی را نشان می دهد شکل ٦: انواع محیط های تصمیم گیری ٧-٣- انواع روش های حل مدل های چند شاخصه همان گونه که گفته شد، به طور کلی می توان مدل های چند معیاره (MCDM) را از نظر تعداد گزینه به دو دستة گسسته (MADM) و پیوسته (MODM) تقسیم نمود.
این دسته بندی از مدل های تصمیم گیری چند شاخصه در شکل شماره نه مشخص شده است .
شکل ١٠: مدل انتخاب تکنیک تصمیم گیری چند شاخصه منابع Colson G, Bruyn CD ( 1989) "Models and methods in multiple objectives decision making"Math.