Abstract:
وقوع انقلاب صنعتی جوامع صنعتی را بر آن داشت تا برای تامین نیازهای خود جوامع ماوراءدریاها را در اقتصادی جهانی ادغام کنند. هدف از این اقدام تبدیل کردن جوامع ماوراءدریاها به محلی برای صدور کالاهای ساخته شده صنعتی و تامین مواد اولیه بود. بر پایه چنین هدفی بود که جوامع سرمایهداری در قرن نوزدهم با استفاده از دو سازکار ایجاد قلمروهای استعماری و تحمیل قراردادهای تجاری، گمرکی و حقوقی با اعمال فشارهای سیاسی جوامع ماوراءدریاها را در اقتصاد جهانی ادغام کردند. از این قائده ایران هم در قرن نوزدهم مستثنی نبود. بر این اساس مقاله حاضر در صدد است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی و طرح این پرسش که سازوکار و نشانههای ادغام ایران در اقتصاد جهانی قرن نوزدهم چه بود؟ به بررسی سازو کار و نشانههای ادغام ایران در اقتصاد جهانی قرن نوزدهم بپردازد. دستاوردهای تحقیق نشان میدهد که ایران با سازوکار تحمیل قرارداهای تجاری، گمرکی و حقوقی در اقتصاد جهانی ادغام شد. چنین ادغامی در قرن نوزدهم مخصوصا در نیمه دوم آن دو نشانه مهم داشت. نخستین نشانه تغییر شیوه تولید اقتصاد کشاورزی ایران از کشاورزی معیشتی به کشاورزی تجاری با هدف تولید و صدور مواداولیه کشاورزی به بازارهای جهانی بود. دومین نشانه چنین ادغامی رشد روزافزون ورادات کالاهای ساخته شده مصرفی در راستای تبدیل شدن ایران به محلی برای صدور کالاهای ساخته شده صنعتی بود.
Industrial Revolution enticed the industrial countries to merge overseas countries with world
economy in order to meet their needs. These countries intended to make overseas countries
a market for their industrial products and to supply their raw materials from such countries.
For this purpose, in 19th century the capitalist societies, with two policies of establishing
colonial territories and imposing commercial, customs and legal treaties with political force,
tried to merge overseas countries with world economy. Iran was no exception. Therefore, this
article intends to conduct a historical research and to pose the question of what were the
proofs and indications of Iran’s merger with world economy in 19th century. The results of
this research show that Iran was merged into world economy with the mechanism of forced
commercial, customs, and legal contracts. This merger in 19th century, especially in the
second half, had two indications. The first one was a change in Iran’s economic agricultural
production from livelihood agriculture to a commercial one with the purpose of exporting
raw materials of agriculture to the world market. The second one was the daily growth of
imported consumer goods that paved the way for making Iran a market for such goods.
Machine summary:
٧٧ علاوه بر تریاک پنبه هم از دیگر اقلام صادراتی ایران در نیمه دوم قرن نوزدهم بود که صادرات این محصول نیز خود نماد تجاری شدن کشاورزی ایران از یک سو و ادغام ایران در اقتصاد جهانی نظام ســرمایه داری از سوی دیگر بود.
م که منجر به باز شــدند بنادر چین بروی اقتصاد و محصولات ســایر کشورها شد، در یکی از شماره های خود به درج ترجمــه ای از مقالــه روزنامه آهنگ چاپ ازمیر ترکیه پرداخت کــه در آن این اتفاق را فرصتی برای صدر کالاهای ساخته شده اروپائی به چین و صادرات مواد اولیه از جانب کشورهای تولید کننده مواد اولیه به اروپا قلمداد کرد.
١٢٣با توجــه به چنین گزارش هائی اینگونه می توان ادعا کرد کــه بازارهای ایران عاری از وجود کالاهای ساخته شده مصرفی اروپائی در چهار دهه اول قرن نوزدهم بود.
١٤٨ بر پایه گزارش های فوق اینگونه می توان ادعا کرد که واردات کالاهای ساخته شده به ایران به عنوان یکی از نشــانه های ادغام ایران در اقتصاد جهانی نظام سرمایه داری تا پایان دهه چهارم قرن نوزدهــم محقق نگردید.
گزارش های ســیاحان اروپائی که از نیمه دوم قرن نوزدهم در شهرهای ایران سفر کردند نشان می دهد که طی این مدت کالاهای ســاخته شــده در بازار شــهرهای ایران عرضه و خرید و فروش می شد.
این در حالی است که گزارش های سیاحان در نیمه دوم قرن نوزدهم حاکی از تجاری شــدن کشــاورزی ایران با هدف تولید و صدور محصول به بازارهای جهانی اســت .