Abstract:
توصیه به اتحاد و انسجام اسلامی که ریشه در آموزههای قرآن و سنّت معصومان(ع) دارد، از جمله موضوعهایی است که بررسی تاریخی آن در ادوار مختلف، از اهمیت بسیاری برخوردار است. این نوشتار، با بهرهگیری از منابع روایی و تاریخی، اقدامات امام صادق(ع) و اهتمام ویژه آن حضرت را برای برقراری وحدت و انسجام در جامعه بررسی کرده و کوشیده است به روش تاریخی، راهبردهای اجتماعی ایشان را برای همگرایی اسلامی با توجه به شرایط اجتماعی آن روزگار نشان دهد.
شواهد تاریخی، حکایتگر آن است که عینیتبخشیدن به همسانی مسلمانان، تحکیم پیوندهای اجتماعی و اعتدال مذهبی، از مهمترین راهبردهای اجتماعی آن حضرت بود که برای تحقق این راهبردها، راهکارهایی چون: حضور و همگامی در شعائر و مناسک دینی، برقراری پیوندهای اجتماعی و عاطفی نیکو با مسلمانان، مدارا با مخالفان، احترام به باورها و مقدسات پیروان مذاهب، عدم تحمیل عقیده و پرهیز از تعصبات و تکفیر دیگران را در پیش گرفتند
Machine summary:
اتحاد و انسجام اسلامی در سیره نبوی و نزد امامان معصوم: نیز از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است و آن بزرگواران با توجه به موقعیت زمانی و مکانی خویش و برای تحقق این امر مهم، گامهایی را برداشته و با بهرهگیری از شیوههای متناسب و ارائه راهبرد و روشهای مؤثر، سعی در ایجاد الفت و برادری بین مسلمانان داشتهاند.
این نوشتار، بر آن است تا با بهرهگیری از منابع حدیثی و تاریخی راهبردهای اجتماعی، آن حضرت را بررسی و تبیین نماید و بر این فرضیه استوار است که امام صادق7 با توجه و تأکید بر اموری مانند حضور و همگامی در شعائر و مناسک دینی، برقراری پیوندهای اجتماعی و عاطفی با مسلمانان، مدارا با مخالفان، احترام به باورها و مقدسات پیروان سایر مذاهب، عدم تحمیل عقیده و پرهیز از تعصب و تکفیر دیگران، در ایجاد همگرایی اسلامی و اتحاد مسلمانان نقش آفریدند.
توجه به این نکته لازم است که برپایی عبادات و شعائر دینی در بیشتر دوران زندگانی ائمه اطهار: تحت اشراف مخالفان و رقبای سیاسی ـ فکری و احیانا دشمنان اهلبیت: قرار داشته است؛ ولی آن بزرگواران ضمن دعوت همگانی مسلمانان به حضور در اجتماعات و حفظ وحدت اجتماعی و اخوت دینی، خود نیز بدان پایبند بودند و همواره عموم مسلمانان، بهویژه شیعیان را نیز به حضور در اینگونه اجتماعات تشویق و ترغیب میکردند.
امام صادق7 علاوه بر شرکت در نماز جماعت مسلمانان، به یاران و و دوستان خویش نیز سفارش مینمودند که در انجام این فریضه و حضور در جمع مسلمانان اهتمام داشته باشند و و در صورت امکان، بر عهدهگرفتن امامت جماعت و حتی اذان گفتن را توصیه کرده، فرمودند: امام جماعت و مؤذن آنها باشید تا بگویند اینها جعفری هستند؛ خداوند جعفربنمحمد را رحمت کند که یارانش را خوب تربیت کرده است.