Abstract:
هدف: اعتیاد در زنان، بهدلیل نقش بهسزای آن ها در استحکام خانواده و فرزندپروری، آسیبهای مضاعفی را به همراه دارد. هدف این پژوهش، کشف علل موثر بر گرایش زنان و دختران به مصرف مواد مخدر و تولید یک مدل نظری در زمینهی علل اعتیاد زنان و دختران بوده است. روش: روش این پژوهش نظریهی زمینهای از نوع کیفی بود. جامعهی پژوهش، زنان معتاد مراجعهکننده به کمپ بانوان چیتگر در سالهای 93 تا 95 تهران بود. نمونهی پژوهش، 30 نفر از زنان معتاد مراجعهکننده بودند که با روش نمونهگیری نظری انتخاب شدند. یافته ها: سه تم اصلی خانوادهی آسیبزا (متشکل از مقولههای والدگری نامناسب، مصرف در خانواده، تعارض در خانواده، قطع ارتباط با خانواده، تشکیل روابط مخرب)، شرایط فردی آسیبپذیر (متشکل از مقولههای ویژگیهای فردی آسیبپذیر، فشار روانی زیاد، خوددرمانی، تشکیل روابط مخرب) و ازدواج ناموفق (متشکل از مقولههای ازدواج ناموفق، فشار روانی زیاد، احساس بیپناهی، خوددرمانی، تشکیل روابط مخرب) بهعنوان عوامل موثر بر گرایش به سوءمصرف مواد مخدر و دو تیپ اصلی زنان مقاومتکننده (متشکل از مقولههای مقاومت در برابر مصرف، ترکهای طولانیمدت ولی همراه با لغزش) و زنان تسلیمشونده (متشکل از مقولههای تسلیم در برابر مصرف، ترکهای متعدد کوتاهمدت با لغزشهای پیاپی) کشف و استخراج و نهایتا یک مدل نظری ارائه شد. نتیجه گیری: با استفاده از نتایج این تحقیق میتوان زنان و دختران در معرض آسیب به سوءمصرف مواد را شناسایی و اقدامات پیشگیرانه برای آنان تنظیم کرد.
Objective
Addiction among women has extra negative damages because of its essential role in family and parenting. The present study aimed to explore the factors effective in women and girls’ tendency to drug use and to develop a theoretical model in this sphere.
Method
Grounded theory, along with a qualitative research method was used in this study. The addicted women presenting to Chitgar Women's Addiction Withdrawal Camp in Tehran from 2014 to 2016 constituted the statistical population of this study and 30 women were selected via theoretical sampling.
Results
Three major themes, including damaging family (containing five categories of inappropriate parenting, drug use in family, family conflict, disconnection with family, and establishment of destructive relations), vulnerable individual conditions (containing four categories of vulnerable individual characteristics, high mental pressure, self-cure, and establishment of destructive relations), and unsuccessful marriage (containing five categories of unsuccessful marriage, high mental pressure, helplessness feeling, self-cure, and establishment of destructive relations) were recognized as effective factors in tendency to drug abuse. Also, two main types, namely resisting women (consisting of categories of resistance against drug abuse and long-term withdrawals along with slip) and submissive woman (consisting of categories of submission to drug abuse and numerous short-term withdrawals along with consecutive slips) were extracted. Finally, a theoretical model was proposed.
Conclusion
According to the findings of this study, it is possible to identify the women and girls vulnerable to drug abuse and set preventive planning for them
Machine summary:
Solis, Shadur, Burns, & Hussong بیخانمانی و ســوءاســتفاده فیزیکی و جنســی را تجربه میکنند (رحیمی موقر، ملایریخواه لنگرودی، دلبرپور احمدی، و امین اســـماعیلی، ١٣٩٠)، که پیامدهای حاصـــل از پدیده ی اعتیاد بر آن ها، اشــتغال به کار در مشــاغل پایین و کم درآمد، ارتکاب انحرافات اجتماعی، نامناســب شــدن روابط خانوادگی، مشــکلات جســمی و روحی و مجازات زندان به دنبال انجام انحرافات اجتماعی اســـت (دانش ، نیازی و ملکی، ١٣٩٢).
همان طور که بیان شــد، در کشــور ما، گرایش زنان به مصــرف مواد مخدر رو به افزایش اســت و در ســال ١٣٩٦، حدود ده درصــد کل جمعیت معتادان کشــور را زنان تشــکیل داده اند؛ اعتیاد زنان و مادران ، اثرات مخرب تر و گســترده تری را در مقایســه با اعتیاد مردان ، چه برای فرد مصـــرف کننده ی مواد و چه برای خانواده ی وی و جامعه در پی دارد.
مقوله ی مصــرف در خانواده با نظریه ی یادگیری ادوین ســاترلند ١ که یادگیری رفتار انحرافی را از طریق هم نشـــینی و داشـــتن رابطـه بـا افراد مجرم بیـان میکنـد و با نتایج پژوهش های خادمیان و قناعتیان (١٣٨٧)، بیاتی (١٣٨٩)، کانو، ســـولاناس و ماری-کلوزه ٢ (٢٠١٢)، دانش و همکاران ، (١٣٩٢) و کلیشــمی، نوری و رمضــان زاده (١٣٩٤) که مصــرف مواد توســط یکی از اعضــا ء خانواده ، داشــتن روابط نزدیک با افراد ســوءمصــرف کننده و دسترسی آسان به مواد را جزء علل اصلی اعتیاد در زنان میدانند، مطابقت دارد.