Abstract:
پژوهش حاضر با توجه به ضرورت آموزش شادکامی، بر اساس نظریه یادگیری اجتماعی مبنی بر یادگیری مشاهدهای و با هدف بررسی بازنمایی شادکامی در سریالهای خانوادگی سیمای جمهوری اسلامی ایران در سالهای 1370 تا 1394 انجام گرفته است. روش این پژوهش تحلیل محتوای کمی از نوع توصیفی بوده است. ابتدا مقیاس سنجش بازنمایی شادکامی، با توجه به الگوی اسلامی شادکامی، طراحی و سپس 7 سریال بهصورت هدفمند با معیارهای محبوبیت و تاثیرگذاری و با توجه به ماهیت شادکامی در الگوی اسلامی، انتخاب شدند. از طریق نمونهگیری تصادفی طبقهای، 677 صحنه نیز بهعنوان نمونه نهایی برگزیده شدند. واحد ثبت در این پژوهش کنش بوده است. این پژوهش دو مقوله اصلی دارد: رضامندی و نشاط. نتایج به دست آمده نشان میدهد که رضامندی، کمترین و زیرمقوله لذات مادی از مقوله نشاط، بیشترین میزان بازنمایی را در میان سریالهای مورد مطالعه داشته است. همچنین کنشهای منفی بیشتر از مقوله رضامندی و زیرمقوله لذات معنوی بازنمایی شده است؛ بنابراین، مطابق با الگوی اسلامی شادکامی که تحقق شادکامی را در کاهش کنشهای منفی در برابر کنشهای مثبت در موقعیتهای خوشایند و ناخوشایند و تعادل میان بهرهمندی از لذات مادی و معنوی میداند، این 7 سریال، تصویر درستی از شادکامی در اسلام بازنمایی نکردهاند.
Machine summary:
دین اسلام یک برنامه جـامع و کـاربردی بـرای سـعادت بشـر اسـت و فرهنـگ اسـلامی، اصطلاح شادکامی روان شناسی (happiness) را معادل با سعادت میگیرد (پسـندیده ، ١٣٩٠)؛ بنابراین ، الگوی اسلامی شـادکامی از سـوی پژوهشـگران میـان رشـته ای روان شناسـی و مطالعات دینی و حوزوی، با استخراج از متون روایی و آیات قرآنی، ارائه شده اسـت و بر پایه توحید استوار است (پسندیده ، ١٣٩٢).
از سوی دیگـر، بـا اعتقـاد بـه اینکـه دیـن اسـلام به عنوان یک الگوی عملی برای سعادت بشر، راه شادکامی و سعادت را نشان داده است و با توجه به این موضوع که ارائه مفاهیم و مؤلفه های الگوی اسلامی شادکامی در قالب سریال های تلویزیونی منجر به یادگیری رفتارهای مبتنی بر شادکامی از سـوی مخاطبـان ، از طریق مشاهده رفتارهای شخصیت های این سریال ها میشود، این پـژوهش بـا هـدف بررسی بازنمایی مؤلفه های الگوی اسلامی شادکامی در سریال هـای تلویزیـونی سـیمای جمهوری اسلامی ایران انجام شده است .
کمتر از کنش های مثبت در موقعیت های خوشایند و ناخوشایند یعنـی صـبر، شکر، انجام بایدها و نبایدها، بازنمایی شده است ؛ به عبارت دیگر، در نمایش زنـدگی بـا اتفاقات و شرایط تلخ و شیرین آن ، واکنش شخصیت ها بـه ایـن شـرایط در چـارچوب مفهوم خیرباوری در الگوی اسلامی شادکامی تنظیم شود؛ نه به این معنی که کـنش هـای منفی حذف شوند (زیرا امکـان آن در دنیـای واقعـی وجـود نـدارد.