Abstract:
ظاهر کلی کالا یا خدمت، علاوه بر ایجاد زیبایی و جذابیت، می تواند به عنوان شناسه منبع عمل کرده و به مصرف کنندگان در تمییز منبع یاری رساند. به بیان دیگر، در بسیاری از موارد، خریداران بر اساس ظاهر محصولات و خدمات یا به اصطلاح لباس تجاری، منشا آن ها را تشخیص داده و دست به انتخاب می زنند. از این رو، زمانی که ظاهر کلی کالا یا خدمت به گونه ای طراحی شود که بتواند به عنوان شناسه منبع عمل کند، شایسته است مورد حمایت قرار گیرد. با توجه به خلا تحقیقاتی در این زمینه، این مقاله بر آن است به این پرسش ها پاسخ دهد که لباس تجاری در حقوق علامت تجاری کشورها چه جایگاهی دارد؟ و آیا در ایران از لباس تجاری حمایت می شود؟ مقاله حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی نتیجه می گیرد که به رغم حمایت مقررات و رویه قضایی نظام های حقوقی مختلف از لباس تجاری، در ایران، طرح یا بسته بندی محصولات به عنوان علامت تجاری پذیرفته نمی شود.
Machine summary:
البته در قانون علامت تجاری هیچیک از کشورها، از لفظ لباس تجاری استفاده نشده و این قسم از علامت تجاری، در قالب اصطلاحات گوناگون مطرح شده است: الف) کشورهایی مثل ژاپن،<FootNote No="172" Text=" Section 2 (1) and 2 (4) of Trade Marks Act, 1996.
با اصلاح قانون در سال 1996، علائم سهبعدی به تعریف علامت تجاری افزوده شد<FootNote No="187" Text=" Section 2 (1) and 2 (4) of Trade Marks Act, 1996.
قانون ژاپن نیز تصریح میکند که علامت تجاری سهبعدی که شکل معمولی داشته باشد، قابل ثبت نیست، مگر اینکه در نتیجۀ استفاده از علامت، خریداران بتوانند کالاها یا خدمات را به منبع خاصی منتسب کنند<FootNote No="209" Text=" Article 3.
آسیاب پپر رویۀ قضایی کشور چین نیز بر مبنای این ضابطه، لباس تجاری ذاتا تمایزبخش را مورد حمایت قرار میدهند؛ مثلا در جریان ثبت بستهبندی نوعی شکلات استدلال میشود که رنگ و بستهبندی منحصربهفرد این شکلات، با بستهبندیهای متداول سایر کالاها تفاوت دارد و به گونهای است که وقتی خریداران آن را میبینند، فورا میتوانند منبع آن را شناسایی کنند (Ma, 2015:49).
در سایر کشورها چنین تفکیکی بین طرح و بستهبندی کالا صورت نگرفته و همۀ انواع لباس تجاری ممکن است ذاتا تمایزبخش باشند و بدون اثبات معنای ثانویه، مورد حمایت قرار گیرند (Presented by INTA Emerging Issues Committee, 2007:6).
همچنین یکی از محدودیتهای ثبت لباس تجاری در اروپا این است که اگر طرح یا بستهبندی کالا «برای کسب نتیجۀ فنی ضروری باشد»، قابل حمایت نیست<FootNote No="213" Text=" Article 4 (1) (e) (b) of Directive (EU) 2015/2436, 2015.