Abstract:
کنشهای متقابل بین شهرها و روستاها جریانهایی را بهوجود آوردهاند که عنصر کلیدی آن مردم هستند. مردمی که در قالب گروههای اجتماعی با ارتباطها و تماسها، جریان ایدهها را شکل داده و وابستگی اجتماعی را اجتنابناپذیر ساختهاند. هدف پژوهش حاضر بررسی پیوندهای جمعیّتی بین دو سکونتگاه شهری - روستایی در قالب شبکههای اجتماعی و تاثیر آن بر خلق سرمایة اجتماعی است. برای دستیابی به این هدف، مهمترین شاخصهای سرمایة اجتماعی استخراج، پرسشنامه طرّاحی و در شهرستانهای دماوند، فیروزکوه و شمیرانات تکمیل شدند. با توجّه به معیارهایی همچون رواج گردشگری خانههای دوّم روستاهایی که جریانهای جمعیّتی بیشتری داشتند انتخاب شدند. این روستاها 22487 نفر جمعیت دارند که 377 پرسشنامه بهصورت تصادفی در آنها تکمیل شد. برای تحلیل دادهها از روش تحلیل شبکه استفاده شد تا بتوان بهجای پرداختن به ویژگیهای سکونتگاهها بهصورت مجزّا، ساختار روابط دوسویه و متقابل آنها را بررسی کرد. نتایج نشان میدهند که تراکم پیوندهای برقرارشده برای شهرستانهای دماوند، فیروزکوه و شمیرانات، حدود 60% است که این میزان در حدّ کمابیش مطلوبی است؛ همچنین حدود 50% از این پیوندها دوسویه بوده که با حدود 60% انتقالپذیری، گویای پایداری شبکه است؛ امّا در این میان مرکزیت با نقاط شهری بوده و تهران دارای محوریت در شبکة مورد مطالعه است. درمجموع، نتایج بیانگر وجود پیوندهای جمعیّتی کمابیش پویا در مناطق مورد مطالعه است. پس از بررسی پیوندهای جمعیّتی، شاخصهای سرمایة اجتماعی ارزیابی شدند. با توجّه به نتایج این بخش و سطح معنیداری برای هریک از شاخصها، میتوان نتیجه گرفت که پیوندهای جمعیّتی بین این دو سکونتگاه در سطح اطمینان 95% منجر به سرمایة اجتماعی شده است که براساس میانگینها، در سطحی بالاتر از متوسّط، یعنی حدود 5/3 (براساس طیف لیکرت) قرار دارند و این بیانگر مطلوبیت این شاخصها در مناطق مورد مطالعه است.
Machine summary:
براساس آنچه گفته شد، میتوان دریافت که پیوندهای جمعیتی، کلیدیترین نوع پیوند اجتمـاعی بـین روسـتا و 1- Unwin 2- Lichter & Ziliak 3- Hashemzahi 4- Stern 5- Sarmast & Zail 6- Eppler شهر است که در قالب آن افکار و ایده ها، نیروی کار، پـول و سـرمایه (فیزیکـی، اجتمـاعی و غیـره )، کالاهـا، عناصـر فرهنگی بین این دو سکونت گاه مبادله میشود؛ به طوری که ولمن ١ (١٩٨٣) الگوهای پیوند در شبکه هـای اجتمـاعی را از سویی به مثابۀ نوعی فرصت و از سوی دیگر، نوعی محدودیت تلقی میکند؛ زیـرا ایـن الگوهـا، میـزان دسترسـی افراد به اطلاعات ، ثروت و قدرت را تحت تأثیر قرار میدهند و سـبب تقویـت سـرمایۀ اجتمـاعی مـیشـوند کـه زادة شبکه ها و ارتباطات بین انسان ها است .
موقعیت منطقۀ مورد مطالعه 1- Wellman مواد و روش ها پژوهش حاضر به دنبال بررسی تأثیر پیوندهای جمعیتی برقرارشده بین دو سکونت گـاه شـهری و روسـتایی در خلـق سرمایۀ اجتماعی است ؛ به بیان دیگر، پژوهشگران به دنبال پاسخ به این پرسش هستند که آیا جریان افراد که بـه طـور عمده ، به دلایل مختلف از روستاها به شهرها صورت میگیرد و البته در سال های اخیر نوع دیگری از ایـن جریـان هـا که به دلیل گسترش خانه های دوم به بهانۀ گذاران اوقات فراغت از شهرها به روستاها برقـرار شـده اسـت (در منطقـۀ مورد مطالعه )، تأثیری بر شکل گیری سرمایۀ اجتماعی داشته است یـا خیـر؟ اطلاعـات و داده هـای مـورد نیـاز در دو بخش گردآوری شدند.