Abstract:
بازگشت به زبان به عنوان «امر محوری» در حوزهی نظریهپردازی که از آن تحت عنوان «چرخش زبانی» یاد میشود، رخداد تازه و نو پدید در حوزه علوم اجتماعی است؛ در حالیکه تعمق در میراث اسلامی نشان میدهد که در متون اسلامی از دیر باز زبان به عنوان عنصر کلیدی و پر اهمیت در حیات اجتماعی مطرح بوده است. از آیات قرآن و نیز روایات اسلامی استفاده میشود که زبان برای این که نقش مثبت در تحکیم پیوندهای اجتماعی داشته باشد باید دارای ویژگیهای خاص باشد و قواعد معینی در آن رعایت شده باشد. اگر شرایط گفتار به هنجار که در این نوشتار به آنها پرداخته شده، در زبان اجتماعی رعایت نگردند، این ابزاری اساسی ارتباط، تبدیل به وسیلهای مخرب میشود که به تعبیر قرآن در راستای تحقق اهداف شیطان یعنی فتنه افکنی و شقاق اجتماعی قرار خواهد گرفت.
Machine summary:
از آیات قرآن و نیز روایات اسلامی استفاده میشود که زبان برای این که نقش مثبت در تحکیم پیوندهای اجتماعی داشته باشد باید دارای ویژگیهای خاص باشد و قواعد معینی در آن رعایت شده باشد.
دو قاعدهی دیگر که در متون اسلامی برای شکلگیری گفتار به هنجار، رعایت آنها لازم دانسته شده، قواعدیاند که بیشتر ناظر به کاربرد درست اجتماعی زبان یا استفاده صحیح از زبان به عنوان یک رسانهی ارتباط جمعی است.
در برخی از احادیث زبان کلید جملهی خوبیها و بدیها معرفی شده و به سروش، عبدالکریم، درسهایی در فلسفۀ علم الاجتماع، تهران، نشر نی، چهارم، 1384، صص، 127-135 عارف، سید محمد صادق، راه روشن(ترجمه المحجة البیضاء)، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، ج5، چاپ اول، 1372، ص، 263.
» (نحل، 125 علامه در تفسیر آیه فوق معتقد است که از آیه استفاده میشود که این سه قید، یعنی«حکمت»، «موعظه» و «مجادله» همه مربوط به طرز سخن گفتن و شیوههای تولید گفتمان است، رسول گرامی مامور شده که به یکی از این سه طریق که هرکدام شیوهای مخصوص است، حقیقت را برای مردم بازنماید و آنها را به پذیرش حق و حقیقت دعوت کند.
4 علامه همچنین از جمله علل حرمت غیبت در شریعت مقدس اسلام را تضعیف یکپارچگی و همبستگی جامعه اسلامی در اثر گسترش مفاسدی نظیر طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو،ج9، 1372، ص139.