Abstract:
گاهی اوقات، بعد از انعقاد عقد بیع معلوم میشود که مبیع دارای عیب میباشد. در کنوانسیون بیع بینالمللی کالا (1980 وین) و حقوق ایران، با شرایطی برای مشتری حق فسخ وجود دارد. سؤالی که مطرح میشود این است که آیا بایع حق دارد با رفع عیب مبیع، مانع اعمال حق فسخ مشتری شود؟ در کنوانسیون، به صراحت حق رفع عیب کالا پذیرفته شده است. مواد 37 و 48 کنوانسیون حق رفع عیب کالا از سوی بایع فروشنده را مطرح کردهاند. ماده 37، به اصلاح کالا قبل از موعد مقرر میپردازد و ماده 48 نیز به رفع عیب کالا بعد از موعد مقرر اشاره مینماید. در حقوق ایران، در بحث خیار عیب، حق رفع عیب مبیع پیشبینی نشده است، لیکن قانونگذار در ماده 478 قانون مدنی در مبحث مربوط به اجاره، رفع عیب عین مستأجره قبل از اعمال خیار را در صورتی که به مستأجر ضرری نرسد پذیرفته است. هرچند در حقوق ایران به حق رفع عیب مبیع اشارهای نشده است اما با توجه به رویه تجاری داخلی، وحدت ملاک ماده 478 قانون مدنی، اصل لزوم قراردادها و حاکمیت اراده و با در نظر گرفتن قاعده لاضرر و تکمیلی بودن احکام مربوط به خیار عیب میتوان حق رفع عیب کالا را برای فروشنده در صورت معیوب بودن مبیع پذیرفت.
Machine summary:
در مبحث مربوط به خیار عیب ، به حق بـایع یـا مشتری برای تعمیر کالای معیوب اشاره نشده است ولی در عقد اجاره مقرر شده است که : «در صورت معیوب بودن عین مستأجره ، مستأجر حق فـسخ اجـاره را دارد لـیکن اگـر موجر رفع عیب کند به نحوی که به مستأجر ضرری نرسد، مستأجر حق فـسخ نـدارد» (ماده ٤٧٨ قانون مدنی ).
White and Summer, Handbook on the Law under the Uniform Commercial Code, West Publication, 2 ed, 1980, sec: 8-4; John Honnold, Uniform Law for International Sales, Kluwer and Taxation Publisher, 1982-1983, p.
» ماده ٤٨ کنوانسیون در خصوص رفع عیب کالا از سوی فروشـنده بعـد از موعـد مقـرر شرایط ذیل را در نظر گرفته است : ١- تأخیر غیرمعقول در تکمیل تعهدات قراردادی صورت نگیرد: منظور ایـن اسـت کـه فروشنده باید در یک مهلت متعارف که با توجه به اوضاع و احوال معین میشـود، نقـایص موجود در تعهد انجام شده را برطرف کند.
بدین معنا کـه بعـضی از کالاهـا تـا مـدت زمـان معینـی ، دارای گارانتی (ضمانت نامه ) میباشند و طرفین به صورت ضمنی توافق میکنند که چنانچـه مـال موضوع معامله ، معیوب در آید، فروشنده در این مدت از کالای معیـوب رفـع عیـب کنـد، یعنی حقوقی که قانونگذار در ماده ٤٢٢ قانون مدنی برای مشتری در نظر گرفته است (حق فسخ یا اخذ ارش )، در مدت زمانی که کـالا دارای گـارانتی مـی باشـد، در اثـر توافـق بـین خریدار و فروشنده ، قابل اعمال نبوده و فروشنده میتواند از حق خود برای رفع عیب کـالا استفاده نماید.