Abstract:
موضوع این مقاله بررسی صلاحیت ایران در اعمال حمایت دیپلماتیک از شرکتهای پیمانکار نفتی مثل پتروپارس است که در خارج از کشور تشکیل شدهاند ولی اقامتگاه آنها در ایران است و تابعیت سهامدارانشان ایرانی است. در این راستا، آرای دیوان بینالمللی دادگستری و دیوان دائمی داوری، نظریات و عقاید حقوقدانان ملی و بینالمللی، معاهدات سرمایهگذاری دوجانبه و قوانین ملی برخی از کشورها بررسی میشوند و به استناد وجود رابطه واقعی و مؤثر میان ایران و شرکتهای موضوع مطالعه، وجود حق حمایت دیپلماتیک برای ایران از چنین شرکتهایی اثبات میشود.
Machine summary:
به عبارتی دیگر، در چنین مواردی کشور محل تشکیل این شرکت هـا صـلاح حمایـت دیپلماتیـک از آنهـا را دارد یـا کشور متبوع سهامداران و یا کشور محل مرکز اصلی شرکت (مرکز اداری و محـل تـشکیل جلسات هیأت مدیره و سهامداران)؟ پاسخ ، ظـاهرا همانگونـه کـه در مـاده ١ قـانون ثبـت شرکت های ایران پیش بینی شده است ، کشور محل تشکیل شرکت است ، ولی ، با عنایت بـه نظامهای حقوقی مختلف ، و اختلاف در تفسیر ماده ١ قانون فوق الذکر، نمی توان به درسـتی این پاسخ اطمینان داشت .
هدف پاسخ بـه ایـن پرسش است که آیا آن خلأیی را که اصول کلی حقوقی در خـصوص حمایـت دیپلماتیـک جا گذاشته است این معاهدات توانسته اند پر کنند؟ به عبارتی دیگر در مواردی که شـرکت یا شرکت های موضوع مطالعه ما در کشور ثالثی شرکتی محلی که تابع آن کـشور مـیشـود تأسیس میکنند و آن شرکت قربانی اقداماتی چـون مـصادره مـی گـردد آیـا کـشور متبـوع سهامداران یا محل کنترل آن شرکت (یا شرکت مـادر) مـی توانـد از چنـین شـرکت فرعـی حمایت دیپلماتیک نماید؟ 2 الف ) قضیه بارسلونا تراکشن بارسلونا تراکشن ، شرکت با مسؤولیت محدودی بود که در سال ١٩١١ در کانادا تأسـیس و ثبت گردید.
ایشان در خصوص صلاحیت کشور متبوع سهامداران تأکید داشتند که : «مصادیق فراوانی از رویه دولت ها، معاهدات و آرای داوری وجود دارد که حاکی است از تأیید وجود ضمنی یک قاعده عـرف بـین المللـی کـه بـر اسـاس آن کـشور متبـوع سهامداران می تواند از سهامداران خود که در یک کشور خـارجی قربـانی تـضیع حـق شده اند دفاع کند، صرف نظر از اینکه این تضیع حق ناشی از کشور متبوع شرکت باشـد 21 یا نباشد.