Abstract:
آیه «مباهله» (آل عمران:61) از مهمترین ادله قرآنی، در خصوص فضیلت و برتری اهل بیت(ع) محسوب میگردد. مفسران و دانشمندان فریقین در طول تاریخ از جهات مختلفی درباره این آیه بحث و گفتگو کردهاند، یکی از جنبههایی که به آن پرداخته نشده است، ارتباط مناسبتی و درون قرانی آیه مباهله با دیگر آیات امامت، ولایت و فضائل اهلبیت (ع) است. این جستار درصدد است با استفاده از روش توصیفی -تحلیلی و با پرداختن به قواعد روابط مناسبتی بین آیات مذکور، به تحلیل ارتباط مناسبتی آیه مباهله با عمده ترین آیات فضایل در زمینه امامت و ولایت اهلبیت (ع) بپردازد. پس از تحلیل و ارزیابی روابط مناسبتی آیه مباهله با دیگر آیات مذکور به این نتیجه دستیافته شد آیه هباهله با عمده ترین آیات فضایل اهل بیت (ع) ارتباط دارد ولی گونههای قواعد ارتباطی آیه مباهله با هر یک از آیات موردبحث از جهت تعداد روابط مناسبتی متفاوت و با یکدیگر مختلف است وبه صورت موردی آیه مباهله مبین مصداق آیه مباهله آیه مودت، آیه ولایت، آیه اولیالامر و آیه عهد می باشد؛ چنانکه آیه عهد بیانگر شرط وجودی آیه مباهله است و نیز آیه مباهله زمینهساز ابلاغ امامت امام علی (ع) در آیه تبلیغ است و سرانجام بین مضمون آیه مباهله و آیه تبلیغ دلالت عقلی برقرار است.
Machine summary:
نکتهای که مفسران شیعه جهت استدلال در اثبات حقانیت خلافت و ولایت امام علیعلیهالسلام و حسنینعلیهالسلام بیان داشتهاند، دقت در این است که آنکسانی که برای مباهله حاضر میشوند، باید در نزد خدا ازجهت باطنی صحیحترین عقیده را داشته باشند و پیامبرصلیاللهعلیهوآله کسانی را باید با خود ببرد که مؤید عندالله باشند.
در آیة مباهله تبیین شد که لفظ صادق، اطلاق بر کسی است که صفت صدق همة ابعاد وجودی او را در برگرفته است و نیت، قول و فعل او همگون و هماهنگ، مطابق با حق باشد و این یعنی همان عصمت و آیه اجرِ رسالت که بر مرجعیت و تبعیت از فیالقربی دلالت دارد.
رابطۀ مناسبتی (قواعد ارتباطدهنده): انواع ارتباطی که بین دو آیه مذکور وجود دارد عبارت است از: آیه مباهله مبین مصداق مشخص «الذین آمنوا»: اولین وجه ارتباطی بین دو آیه ولایت و مباهله را در مصادیق آن درمییابیم؛ در آیه مباهله خداوند در مقابل مسیحیان نجران اشاره به کسانی میکند که باید در نزد خدا ازجهت باطنی صحیحترین عقیده را داشته باشند و صادق باشند.
ازآنجاییکه از هیچکدام از مذاهب اسلامی در مورد معصوم بودن تمامی صحابه نقلی بیان نشده است و تنها در مورد اهلبیت علیهمالسلام نقلهای فراوانی از شیعه وجود دارد، میتوان اینگونه نتیجه گرفت که مصادیق آیة مباهله؛ یعنی اهل کساء، مبین و مصداق مشخص آیه ولایت است؛ چراکه «ولی» باید معصوم باشد و تنها معصومان زمان نزول به گواه آیة مباهله، علیبنابیطالبعلیهالسلام ، حسنینعلیهالسلام و حضرت زهرا( از خاندان پیامبرصلیاللهعلیهوآله هستند و «ولی» بهغیراز این افراد نمیتواند باشد.