Abstract:
تبیین موضوع: «الگوی شهر تاب آور» به عنوان راهکاری جدید به منظور کاهش هرچه بیشتر آسیب پذیری شهری در محافل علمی مطرح شده است. از این رو هدف پژوهش حاضر ارزیابی شاخص های تاب آوری اجتماعی در مناطق چهارگانه شهر کرمان است.
روش: روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نوع هدف در زمره تحقیقات کاربردی جای میگیرد. با توجه به موضوع تحقیق و منطقه مورد مطالعه روش گردآوری داده ها زمینه یابی (تحقیق پیمایشی) انتخاب شده، روش نمونه گیری تصادفی منظم و جمعآوری دادهها با استفاده از پرسشنامه انجام گرفته است. جامعه آماری شامل شهروندان شهر کرمان و حجم نمونه اقتباس شده از فرمول کوکران 428 است. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از تکنیک ویکور و به کمک نرم افزار SPSS انجام شد.
یافتهها: مناطق چهارگانه شهر کرمان از نظر شاخص های اجتماعی تاب آوری شهری در وضعیت متفاوتی قرار دارند به طوری که منطقه دو شهر با مقدار Q برابر با صفر در مجموع شاخص های مورد ارزیابی از وضعیت مطلوب تری نسبت به سایر مناطق قراردارد. سپس منطقه سه شهر با مقدار Q برابر با 0.370 در رتبه دوم و بعد از آن منطقه یک شهر با مقدار Q برابر با 0.852 در رتبه سوم قرار گرفته است. در آخر منطقه چهار شهر با توجه به شاخص های تابآوری اجتماعی با مقدار Q برابر با 1 در رتبه چهارم و در وضعیت نامطلوبی نسبت به سایر مناطق شهر قرار دارد. یافته های حاصل از میانگین بیانگر این مهم است که در مجموع در شهر کرمان، شاخص آگاهی با میانگین 2.6 از وضعیت بهتری نسبت به سایر شاخص ها برخوردار است؛ سپس شاخص دانش، مهارت و سرمایه اجتماعی با مجموع میانگین (2.4)، (2.3)، (2.1) در رتبه های بعدی و در آخر شاخص نگرش با مجموع میانگین 1.8 در رتبه پنجم نسبت سایر شاخص ها قرار گرفته است.
نتایج: شاخص های تاب آوری اجتماعی در مناطق شهر کرمان در حد مناسبی نبوده و بیش از نیمی از مناطق شهر کرمان در برابر حوادث طبیعی مانند زلزله با توجه به شاخص های تاب آوری اجتماعی از تاب آوری لازم برخوردار نسیتند.
Machine summary:
در سال هاي اخير نهادها و آژانس هاي فعال در زمينه کاهش سوانح بيشتر فعاليت هاي خود را بر دسـتيابي بـه جامعـه تاب آور در برابر سوانح متمرکز ساخته اند که در اين ميان بدليل خسارات وسيع و بي هنجاري هـاي گسـترده اجتمـاعي، زمين لرزه ها از اولويت بالايي در تلاش براي تقويت تاب آوري جوامع در برابر سوانح طبيعي دارند کشور ايـران بعـد از ارمنستان بالاترين آسيب پذيري را به خصوص در بحران زلزله بين کشورهاي جهان داراست .
شهر کرمان به عنوان شهر اول استان و يکي از هسته هاي کانوني محور توسعه جنوب و جنوب شـرق بـه دليـل قـرار گرفتن در موقعيت جغرافيايي خاص و وجود گسل هاي متعدد در محدوده اين شهر و قرار گيري در پهنه بـا خطـر بـالاي زلزله و اسيب پذيري شديد، افزايش جمعيت شهري و تراکم ساختماني در سطح شـهر، وجـو بـيش از ٣٠٠ هکتـار بافـت تاريخي و اسيب پذير در سطح شهر کرمان ، وجود محلات حاشيه نشين متعدد در اطراف شـهر و سـاخت سـازهاي خـود سرانه در اين محلات ، ساخت و ساز در حريم گسل ها و مناطق مستعد ناپايداري زمين شناختي، وقوع زلزله هـاي مخـرب تاريخي متعدد در محدوده آن و ساير شواهد تکتونيکي و زمين شناختي و بسياري از موارد ديگر باعث کاهش تـاب آوري شهر کرمان شده همگي نشان مي دهند که در صورت وقوع زلزله اي شديد در کرمان ، تلفـات و صـدمات بعضـا جبـران ناپذيري به اين شهر و در نگاهي جامع نگر به کل کشور وارد خواهد گرديد.