Abstract:
زیرزمین به عنوان فضایی امن و فرصتی قابل توجه در پیشروی انسان و سکونتگاههای انسانی
محسوب میشود. شهرها در گذر زمان همیشه با مشکلات طبیعی و مصنوع عدیدهای از مواجه
میشوند که در برخی موارد.ء استفاده منطقی و بهینه از فضاهای زیرزمینی میتواند راهگشا باشد.
حملات جنگی و نیاز انسانها به پناهگاهء مسائل ترافیکیء کمبود فضا در سطح زمین و مسائل زیست-
محیطی بویژه آلودگی هوا از مهمترین مسائل پیشروی اغلب شهرهای بزرگ هستند. در این راستا
فضاهای زیرسطحی, با فرمها و کارکردهای انعطافپذیر از جمله ایمنی و امنیتیء ثبات اقلیمیء حفظ
این نوشتار معرفی فضاهای زیرزمینی، ابعاد، جنبهها و فواید استفاده از آنهاست که با روش تحقیق
توصیفی_تحلیلی و تاریخی و بررسی نمونههای موردی انجام شده است. فرض پژوهش حاضر بر این
است که رویکرد توسعه زیرسطحی میتواند راهکار مناسبی برای حل نیازها و مسائل شهری معاصر
بدون تخریب میراث فرهنگی و آسیب زدن به محیط زیست باشد. بررسی سوابق استفاده از فضاهای
زیرزمینی در دوران گذشته و معاصر نشان می دهد که این فضاها در گذشته دارای کاربری های
متنوع مسکونی, مذهبی, انتقال آب و نگهداری مواد فاسدشدنی بودهاند. اما امروزه با رویکردی
متفاوت در حوزههای تجاری, خدماتی. زیرساختهای شهری و فضاهای چندمنظوره
شهری استفاده میشود. رویکرد استفاده از فضاهای زیرسطحی با در نظر داشتن آهداف متنوعی از
قبیل رفع کمبودهای فضاهای روی سطح. کاهش آلودگی های زیست محیطی. مقابله با شرایط
اقلیمی نامناسب. افزایش ایمنی و امنیت میتواند به پایداری شهرها کمک نماید. استفاده از فضاهای
زیرسطحی با ملاحظات لازم برای تامین آسایش اقلیمی، کاهش استفاده از سوختهای فسیلی و
کاهش آلودگیهای زیستمحیطی در نیل به پایداری در شهرهای بزرگ کشور از جمله تهران
میتواند موثر واقع شود.
Machine summary:
در این راستا فضاهای زیرسطحی فرصتی در توسعه شهری محسوب میشود که خود حساسیت های ویژه ای داشته و اتخاذ تدابیری ویژه برای پیشگیری از تبعات منفی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، ایمنی و امنیتی ضروری است .
فرایند انجام تحقیق به این صورت است که پس از طرح مساله و ضرورت آن به مفهوم و گونه شناسی، تاریخچه و انواع آن فضاهای زیرسطحی پرداخته و سپس به تجزیه و تحلیل فلسفه استفاده از فضاهای زیرسطحی در دوران گذشته و معاصر با بررسی نمونه های موردی متعدد پرداخته می شود و در ادامه ضمن تحلیل یکپارچه فضاهای زیرسطحی با تکنیک سوات ، اصول و راهکارهای کلی پیشنهادی برای شرایط موجود مراکز متراکم و شلوغ شهرهای بزرگ ارائه می شود.
(340:1377 جدول ١- نمونه فضاهای زیرسطحی سنتی در دوره های گذشته (ماخذ: نگارنده ) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ٥-٢- تجارب استفاده از فضاهای زیرسطحی در دوران معاصر: در سالهای اخیر رشد سریع مراکز شهرهای بزرگ ، یک دغدغه جدی برای برنامه ریزان و طراحان شهری معاصر شده است .
در زیر به چند نمونه از این طرحها اشاره میکنیم : جدول ٢-ایده ها و تخیلات مربوط به فضاهای زیرسطحی در دوره معاصر(نگارنده ) (رجوع شود به تصویر صفحه) فضاهای زیرسطحی شهری را شامل : انبار و مخزن (مثل غذا، آب ، نفت ، کالاهای صنعتی، زباله )؛ صنعت (مثل موتورهای تامین انرژی)؛ حمل و نقل (مثل راههای ریلی، جاده ها، تونلهای عابرپیاده )؛ تاسیسات و خطوط ارتباطی مخابراتی (مثل آب و فاضلاب و گاز و کابلهای الکتریکی)؛ استفاده عمومی (مثل مراکز خرید، بیمارستانها؛ ساختمانهای دفاع غیر عامل )؛ و استفاده های خصوصی و شخصی (مثل توقفگاه اتومبیل ) میداند.