Abstract:
ساختار فضایی شهرهای ابواب البر ایلخانی (شنب غازان، ربع رشیدی و سلطانیه) شامل دو قسمت کلی«هسته ی مرکزی» و «شهرستان» بوده که با یک ساختار هندسی منظم و طرحی از پیش اندیشیده شده شکل گرفتند. بخش مرکزی شهرهای ابواب البر، هسته ی مذهبی بود که چهارچوب این شهرها را دو محور عمود بر هم منتهی به دروازه ها تشکیل می داد. مقاله حاضر با هدف تبیین ارتباط اصول عوامل موثر بر شکل گیری و استخوانبندی شهرهای ابواب البر و دسته بندی عوامل ذکر شده با نمایانگرهای کارمونا انجام شده است. این تحقیق تاریخی با روش مبتنی بر دقت در مطالب و نکات موجود در متون تاریخی با روش تحلیل محتوا انجام گرفته است. نخستین مطالعه ی کالبدی ، مؤید تفاوت هایی شکلی و ظاهری در مواردی از قبیل اندازه، موقعیت و زمینه بود؛ اما با نگاهی ژرف در نمایانگرهای شکل دهنده ی این شهرها، بر ما روشن می شود که به لحاظ رویکرد فلسفی و انگیزه ی احداث، هر سه مورد با هدفی واحد و بر مبنای تعالیم اسلامی و نظام وقف، اصول و مؤلفه های ارزشی قابل توجهی، ورای ویژگی های متفاوت کالبدی آنها داشته اند؛ اصولی که به مثابه ی باطن و روح شهرها، در کنار ویژگی های کالبدی آن ها، به جنبه های مختلف مادی و معنوی حیات شهری جهت می دهند که مطابق نظریه کارمونا در نمایانگرهای ریخت شناسی، ادراکی،اجتماعی،بصری،عملکردی،زمانی و زیست محیطی دسته بندی شده اند.
Machine summary:
نخستین مطالعه ی کالبدی ، مؤید تفاوت هایی شکلی و ظاهری در مواردی از قبیل اندازه ، موقعیت و زمینه بود؛ اما با نگاهی ژرف در نمایانگرهای شـکل دهنـده ی ایـن شـهرها، بـر مـا روشن می شود که به لحاظ رویکرد فلسفی و انگیزه ی احداث ، هر سه مورد با هدفی واحد و بر مبنای تعالیم اسلامی و نظام وقف ، اصول و مؤلفه های ارزشی قابل توجهی، ورای ویژگی های متفاوت کالبدی آنهـا داشـته اند؛ اصولی که به مثابه ی باطن و روح شهرها، در کنار ویژگی های کالبدی آن هـا، بـه جنبـه هـای مختلـف مادی و معنوی حیات شهری جهت می دهند کـه مطـابق نظریـه کارمونـا در نمایانگرهـای ریخـت شناسـی، ادراکی،اجتماعی، بصری، عملکردی، زمانی و زیست محیطی دسته بندی شده اند.
ابواب البر ایلخانی، متون تاریخی،ساختار، نمایانگر، کارمونا FootNote No="28" Text="١ مقاله حاضر بر گرفته از طرح پژوهشی با عنوان « تبیین اصول راهبردی حاکم بر شکل گیری شهرهای ابواب البر ایلخانی (شنب غازان ، ربع رشیدی و سلطانیه ) براساس متون تاریخی با رویکرد نمایانگرهای طراحی شهری کارمونا»می باشد که توسط نگارنده در دانشگاه هنر اسلامی تبریز به اتمام رسیده است .
نمایانگر ریخت شناسی شهر ابواب البر «شنب غازان » {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} FootNote No="30" Text="١ هویت و کیفیت معماری و سیمای یک شهر، از قواعـد و اصـولی نشـأت مـی گیـرد کـه بـر مبنـای آن ، شـکل کالبـدی مـی یابـد.
نمایانگر اجتماعی ـ اقتصادی شهر ابواب البر «ربع رشیدی» {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} ـ توجه به نورپردازی در معابر و فضاهای شهری جهت آسایش در شب (فضل الله همدانی،١٣٥٦: قسم دوم ، فصل سیزدهم ) ادامه جدول ١٠.