Abstract:
عدالت انتقالی واکنشی به نقض سیستماتیک و یا گسترده حقوق بشر است. چنین عدالتی نوع خاصی از عدالت است که در جوامع در حال گذار، پس از یک دوره سوء استفاده گسترده در زمینه حقوق بشر حاصل میگردد. برخی از حکومتها، ضرورت رسیدن به عدالت انتقالی و شیوههای دستیابی به آن را خود اتخاذ مینمایند. برخی از طرحهای آنها عبارتند از: پیگرد کیفری، طرح جبران خسارات و اصلاح سیستم قضایی. در این پژوهش ما در صدد ارائه یک نمای کلی از تحقق عدالت انتقالی در مصر و نقد روشهای انتخابی در آن کشور هستیم. با وجود اینکه، هدف از عدالت انتقالی در جوامع در حال گذار رسیدن به امنیت و صلح پایدار است، شهروندان مصری نتوانستند از آن به طور کامل بهره مند شوند. پرسش کلیدی پژوهشگران این نوشتار آنست که چرا فرآیند عدالت انتقالی در مصر موفقیتآمیز نبوده است؟ در این پژوهش اصلاحات نادرست قضایی و مداخله نظامی در قالب کودتا به عنوان فرضیههای مورد آزمون این پژوهش محسوب میشوند. در کنار سنجش این فرضیات، دو موضوع مسئولیت پذیری در حوزه عدالت انتقالی و تفاوت این نوع از عدالت با سایر مفاهیم مرتبط نیز مورد بررسی قرار میگیرند. هدف نویسندگان این نوشتار گسترش ادبیات عدالت انتقالی در حوزه حقوق بینالملل کشور و توجه و هشدار به آسیبها و چالشهای پیش روی اجرای آن است.
Machine summary:
گذشته از علاقه به تحولات در محاکمه حسني مبارک ، توجه بين المللي نسبت به عدالت انتقالي به حداقل رسيده است ، وليکن سوء استفاده هاي گسترده در جامعه داراي کشمکش مصر، بي اعتمادي ميان گروه ها و حتي در ميان نهادهاي دولت و از همه مهمتر عدم دستيابي به امنيت و توسعه اهداف صلح جويانه ؛ مسائلي هستند که در حوزه تضعيف حاکميت قانون در کشور مصر موثر بوده و در نهايت ، آن کشور را به دوره اي از خشونت در اشکال مختلف باز گردانده است .
به همين منظور، اين پژوهش در سه بخش تدوين گرديده است ؛ مبحث نخست ، به بررسي مفهوم عدالت انتقالي ، تشابه و تفاوت آن با ساير مفاهيم مرتبط مي پردازد که به صراحت بر تلاش هاي جوامع در حال گذار در راستاي پشتيباني و ايجاد شرايط مناسب جهت مشارکت داوطلبانه مردمي و ارتباط ميان آنها که تحت تاثير چنين عدالتي قرار گرفته اند، دلالت دارد.
(٣٦-٢٠٠١:٣٥ ,Chester man) مسئله اي که اکنون مطرح مي شود، آنست که چگونه مداخله بشردوستانه مي تواند در راستاي عدالت انتقالي قانوني تلقي گردد در حالي که موضوع چنين عدالتي در ارتباط با دولت هدف و افراد قرباني نقض يا بعبارتي مربوط به حاکميت داخلي دولت ها است ؟ در پاسخ به اين سوال بايد اذعان نمود که موضوع مداخله بشردوستانه مربوط به حوزه مسئوليت بين المللي دولت ها است که غالبا در قالب اقدامات دسته جمعي قهريه همچون مداخله نظامي و يا اعمال غير قهري مانند اقدامات متقابل ١ از سوي دولت هاي ثالث عليه دولت مسئول اعمال مي گردد.