Abstract:
جابجایی از جمله پدیده هایی است که در حوزه سکونتگاهی مورد بحث قرار می گیرد. چنین پدیده ای اغلب در اثر بروز عوامل طبیعی یا انسانی در مناطق روستایی به اجرا در می آید. بی شک جابجایی سکونتگاهی که مشتمل بر تغییر مکان یک جمعیت از نقطه ای به نقطه ای دیگر است، پیامدهای مطلوب و نامطلوبی را به دنبال دارد که جوانب مختلف زندگی گروه هدف را تحت الشعاع قرار می دهد. بر این اساس، شناسایی پیامدهای ناشی از فرایندهای جابجایی نقش مهمی در مدیریت این فرایندها دارد. در این زمینه، هدف اصلی تحقیق حاضر تحلیل پیامدهای ناشی از جابجایی سکونتگاهی در روستای گرازی از توابع شهرستان باخرز در استان خراسان رضوی بود. این مطالعه با رهیافتی کیفی و به شیوه قوم نگاری انتقادی انجام شد. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر آن دسته از اهالی روستای گرازی بود که تجربه مشترک جابجایی سکونتگاهی داشتند. به منظور جمع آوری داده ها از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. اشباع نظری به عنوان معیار تعیین حجم نمونه مورد نظر قرار گرفت. داده های این پژوهش با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمهساختاریافته و مشاهده مشارکتی جمعآوری شدند. نتایج تحقیق نشان داد پیامدهای ناشی از جابجایی سکونتگاهی در روستای گرازی مشتمل بر سه بعد فیزیکی- کالبدی، اجتماعی و اقتصادی است. بی توجهی به بسترهای اجتماعی و کالبدی روستای پیشین سبب بروز پیامدهای نامطلوب اجتماعی و تغییر ساختارهای شغلی شده است. پیامدهای نامطلوب کالبدی زمینه ساز پیامدهای اجتماعی، نظیر تعارضات اقشار اجتماعی و پیامدهای اقتصادی، نظیر افزایش بدهکاری ها، شده است.
Machine summary:
در این مطالعه ، جابجایی سکونتگاهی روستای گرازی که بر اثر وقوع سیل رخ داده ، به عنوان #$$001 موضوعی مسئله مند مورد توجه قرار گرفته است ، زیرا این فرایند جابجایی در شرایط اضطرار و فوریت ناشی از یک رخداد طبیعی مطرح شده و به نظر میرسد، مطالعۀ این روستا به دلیل غیرمترقبه بودن علت جابجایی آن رهگذری برای کاهش پیامدهای نامطلوب و امکان تصمیم گیری دقیق و فوری در شرایط مشابه باشد.
در واقع ، با استفاده از قوم نگاری انتقادی به بررسی این موضوع پرداخته شد که ساکنان روستای گرازی فرایند جابجایی سکونتگاهی و نیز پیامدهای ناشی از اسکان مجدد را که تابع تصمیمات نظام دولتی و سلسله عوامل طبیعی بوده چگونه درک و تفسیر میکنند؛ بنابراین ، در پی تبیین چنین موضوعی از مدل قوم نگاری انتقادی کارس پکن ١ (١٩٩٦) (پنج مرحلۀ متوالی) استفاده شد.
در واقع ، به رغم آنکه دستاوردهای فیزیکی - کالبدی فرایند جابجایی سکونتگاهی در روستای گرازی چشمگیر بوده و محل اجماع نظر اکثر مشارکت کنندگان بود؛ اما اطالۀ فرایند جابجایی و نیز الزام به تجدیدنظر در قراردادهای مربوط به ساخت وساز و واگذاری قطعات به افزایش میزان پرداختیهای اهالی منجر شد که این موضوع از نظر وضعیت اقتصادی حاکم بر روستای مورد مطالعه تا حدودی باعث نارضایتی اهالی شده بود (جدول ٣).
». جدول ٣- مفاهیم و طبقات مستخرج از ادراک روستاییان در خصوص هزینه های جابجایی {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در پی افزایش میزان پرداختیهای اهالی روستای گرازی برای دریافت قطعات مسکونی زیرسازیشده ، برخی از اهالی به دلیل فقدان تمکن مالی به ساخت وسازهای غیرمجاز در محدوده شهرک اقدام کردند که نمای نامناسبی به شهرک بخشیده است .