Abstract:
رخدادهای حدیاقلیمی امروزه بهمثابة یکی از تظاهرات اصلی تغییر اقلیم، بهمخاطرات مهمّ اقلیمی تبدیل شدهاند. هدف اساسی پژوهش پیش رو، تحلیل فضایی آسیبپذیری شهر کرمانشاه در زمان رخداد امواج گرم است. در این راستا، امواج گرم از دادههای ایستگاه سینوپتیک شهر کرمانشاه برای دورة 2015-2000 استخراج شد و از میان آنها موج گرم 7 تا 13 جولای 2015 انتخاب شد. دمای سطح زمین شهر کرمانشاه با اعمال الگوریتم تککانال روی باندهای گرمایی سنجندة حرارتی لندست 8 برای روز 9 جولای 2015، استخراج و با استفاده از دادههای دیدبانیشدة ساعت 09 ایستگاه هواشناسی کرمانشاه، برای همان روز به دمای هوا تبدیل شد. با استفاده از تحلیل آمار فضایی لکّههای داغ، نواحی بحرانی شهر کرمانشاه حین رخداد موج گرم شناسایی شد و میزان جمعیّت در معرض خطر از بلوکهای جمعیّتی سرشماری 1395 با استفاده از تحلیل ماتریس متقاطع بهدست آمد. نتایج نشان داد که شش منطقه از شهر کرمانشاه با مساحتی برابر 3072 هکتار یک هستة گرمایی بحرانی را تشکیل دادهاند. میانگین دمای روزانة این هستة داغ طی شش روز موج گرم کمتر از 36 درجة سانتیگراد نبوده در حالی که میانگین دمای بیشینة این بخش از شهر برابر 45 درجة سانتیگراد بود. تحلیل ماتریس متقاطع بیانگر آن بود که براساس آمار سرشماری سال 1395، 52% از جمعیّت کلّ شهر کرمانشاه، یعنی 492285 نفر در محدودة هسته بحرانی قرار گرفته و تراکم جمعیّتی در این هستة داغ برابر 160 نفر در هکتار بود که دو برابر تراکم متوسّط شهر کرمانشاه است. 44% از جمعیّت دو طبقة جمعیّتی که آسیبپذیری بالایی در برابر امواج گرم، تنشهای گرمایی و گرمازدگی دارند، یعنی خردسالان (ردة سنّی زیر 10 سال) و کهنسالان (ردة سنّی بالای 60 سال) (99893 نفر) در این هستة جمعیّتی قرار دارند.
Machine summary:
مرگ و میرهای مرتبط با رخداد حدی موج گرم یکی از موضوعات مورد توجه پژوهشگران بوده اسـت بـه طـوری 1- Lee & Jong 2- Miller & Sama 3- Berko 4- Intergovernmental Panel of Climate Change (IPCC) 5- Centers for Disease Control (CDC) 6- Hertel 7- Shaposhnikov که آسترا و باندلا١ (٢٠١٧)، اقدام به بررسی مرگ و میرهای مرتبط با رخـدادهای حـدی گـرم در شـهرهای بیابـانی اسنوران ٢ طی دورة آماری ٢٠١٤-١٩٥٠ کردند و مشاهده نمودند کـه فرکـانس رخـداد امـواج گـرم از سـال ١٩٩٠ به صورت معنیداری افزایش یافته است .
از آنجا که تنها ایستگاه موجود در سطح شهر، ایستگاه هواشناسـی سـینوپتیک کرمانشـاه اسـت کـه در حاشـیۀ شمال شرقی شهر واقع است ، لذا با تکیه بر آن با دقت بالایی نمیتوان میزان خسارت زایی بیوکلیمایی مخاطرة امـواج گرم را در مناطق مختلف شهر کرمانشاه بررسی کرد؛ به همـین دلیـل ، بـرای محاسـبۀ دمـای هـوا در محـیط شـهر کرمانشاه ، از داده های مربوط به باندهای گرمایی تصاویر سنجندة گرمایی لندست ٨ (بانـد ١٠ و ١١) طـی مـوج گـرم مورد مطالعه ، استفاده شد.
الگوریتم استخراج دمای سطح زمین از باندهای سنجندة گرمایی لندست ٨ 1- Land Surface Emisivity(LSE) 2- UTC برای شناسایی و آشکارسازی بلوکها یا نواحی بحرانی شهر کرمانشـاه حـین رخـداد امـواج گـرم ، از مـدل آمـار فضایی تحلیل لکه های داغ استفاده شد.