Abstract:
با وجود آنکه در منابع تاریخنگاری دورة شاهعباس دوم صفوی، نظیر عباسنامه و قصصالخاقانی، از حاکمبودن شرایط مساعد و مناسب اجتماعی در نتیجة عدالت این پادشاه صفوی سخن بهمیان آمده است ولی بررسیاوضاع و شرایط اجتماعی این عصر، با بهرهگیری از نظریة سوگیری بازماندگی،نشان میدهد که تدابیر حکمروایی صورتگرفته از سوی پادشاه صفوی، بهخصوص برنامة گستردة تبدیل ایالتهای ممالک به خالصجات حکومتی، از جهت تامین منافع عمومی و رفاه اجتماعی، موفقیت چندانی نداشته و بهویژه تودة مردم را در ایالتها و ولایتهای مختلف، که مشمول این تغییر و تحولات بودند، با آسیبهای فراوان مواجه نموده است. درحقیقت، برهمخوردن ساختار اقتصادی واجتماعی ممالک، که زمینة ناملایمات و ناهنجاریهایی را برای مردم ایران فراهم آورد، سبب گردید تا نخبگان و اندیشمندان این دوره، با هدف حل و فصل معضلات بهوجودآمده، با تالیف آثاری به ارائه راهکارهایی اقدام نمایند. از آن میان، روضةالانوار عباسی، نوشته محقق سبزواری در قالب اندرزنامه و حکمت عملی، سرآمد این آثار بوده و مولف با آرزوی تحقق یک حکومت آرمانی تلاش نموده است تا پادشاه صفوی را انذار دهد و شاه با رجوع به این کتاب، رفتارهای خود را در مقام حکمروایی برپایة مبانی و اصول رویکرد مرآتی و سلوکی تنظیم نماید. این پژوهش، با بهرهگیری از شیوة توصیفیـتحلیلی مبتنی بر منابع و مآخذ کتابخانهای، با هدف تبیین اندیشههای سبزواری، به بررسی چگونگی تالیف و مندرجات روضةالانوار عباسی پرداخته است.
Machine summary:
محقق سبزواری و رویکرد مرآتی و سلوکی وی 1 در روضۀ الانوار عباسی 2 مهدی فیضی سخا تاریخ دریافت : ٩٧/٤/٥ تاریخ پذیرش : ٩٧/١١/٧ چکیده بــا وجــود آن کــه در منــابع تــاریخ نگــاری دورۀ شــاه عبــاس دوم صــفوی، نظیــر عباس نامه و قصص الخاقانی، از حاکم بودن شرایط مساعد و مناسب اجتمـاعی در نتیجۀ عدالت این پادشاه صفوی سخن به میان آمده است ولـی بررسـیاوضـاع و شرایط اجتماعی این عصر، با بهره گیـری از نظریـۀ سـوگیری بازمانـدگی،٣ نشـان میدهد که تدابیر حکمروایی صورت گرفته از سوی پادشاه صفوی، بـه خصـوص برنامۀ گستردۀ تبدیل ایالت های ممالک به خالصجات حکومتی، از جهـت تـأمین منافع عمومی و رفاه اجتماعی، موفقیت چندانی نداشته و به ویژه تودۀ مـردم را در ایالت هـا و ولایـت هـای مختلـف ، کـه مشـمول ایـن تغییـر و تحـولات بودنـد، بـا آسیب های فراوان مواجه نموده است .
بدین ترتیب که دراین بخش ، ضمن طبقه بندی مؤلفه های مزبور، نظیـر انـدرز و وصـت پادشـاهان ، روابط متقابل پادشاهان با گروه های مختلف اجتماع و سیاسـت خـارجی ، بـا بهـره گیـری از شـواهد تاریخی ، امثال و حکم و به خصوص ، با الگوپذیری از برخی متون مرتبط با موضوعات مطـرح شـده در روضۀ الان وار عباسی، به تبیین هریک از ایـن مؤلفـه هـا پرداختـه ، بسـیاری از نمادهـا و نشـانه هـای ارائه شده را بـه مسـائل دوره خـود و حکومـت صـفوی تعمـیم داده اسـت .