Abstract:
خون صلح آیینی ویژه در پاسخ به قتل است که هنوز در برخی مناطق کشور و در کنار رسیدگی های نظام رسمی کیفری اجرا می شود؛ مناطقی که هنوز ریشه های قومی و طایفه ای و ویژگی های جوامع سنتی در آنها ملموس است. در این جوامع با توجه به وجود ساختار سنتی، عصبیت قومی و اعتقاد به اجرای عدالت خصوصی، وقوع یک قتل می تواند شروعی برای ارتکاب انواع جرایم باشد. با این توضیح که در نظام عشیره ای هر فرد علاوه بر هویت فردی دارای یک هویت جمعی نیز هست. در این جوامع انسجام و همبستگی بالا بوده و ارتکاب جرم نسبت به یک نفر تجاوز به تمام افراد است. بنابراین با وقوع قتل، مردم به دو گروه بزهکار و بزه دیده تقسیم می شوند. پی آمد این شکاف در جامعه وقوع و استمرار جرایم مختلف توسط این دو گروه علیه یکدیگر است. در چنین شرایطی خون صلح با مشارکت فعال جامعه محلی، اولیاء دم، قاتل و اقوام او، موجب ترمیم روابط گسسته شده جامعه و پیشگیری از وقوع جرائم احتمالی درآینده می شود. در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی مراحل، قلمرو جغرافیایی و چگونگی اجرای مراسم خون صلح، به کارکردهای این آیین از منظر سهامداران عدالت کیفری پرداخته شود. از مهم ترین یافته های این تحقیق می توان به تناسب این آیین با ویژگی های حاکم بر جوامع مقید به خون صلح، ترمیم و احیای روابط گسسته شده بین طرفین و پیشگیری از وقوع جرم اشاره کرد.
Machine summary:
خون صلح ؛ حل وفصل سنتي قتل حسين غلامي * ـ حسين مرادقلي ** چکيده : خونصلح آييني ويژه در پاسخ به قتل است که هنوز در برخـي منـاطق کـشور و در کنار رسيدگيهاي نظام رسمي کيفري اجرا ميشود؛ مناطقي کـه هنـوز ريـشه هـاي قومي و طايفه اي و ويژگيهاي جوامع سنتي در آنها ملموس است .
اما خونصلح در اصطلاح پاسخي جامعوي به قتل از سوي جامعۀ محلي و در جهـت ترميم شکاف به وجود آمده است ؛ به اين شکل که در اين سنت و طي مراسمي خاص بزرگان و ريش سفيدان با به همراه داشتن کارد و قرآن ، قاتل را دست بسته نزد خونداران حاضر کرده تا آنها قاتل را قصاص کنند يا به عظمت قرآن او را ببخشند.
بنابراين ، با توجه به درگير بودن سه گروه (بزه ديدگان ، قاتل و خانواده او، جامعه و نظام عدالت کيفري ) در اجراي فرآيند خونصلح به کارکردهاي اين سنت از منظر هر يک از آنها خـواهيم پرداخت .
به همين دليل در اجراي مراسم خونصلح قاتل و خانوادة او و ريش سفيدان بـه نماينـدگي از جامعۀ محلي ، آگاهانه و با اختيار در فرآيند حل اختلاف شرکت ميکننـد و قاتـل بـا پـذيرش مسؤوليت ، در جهت جبران خسارت و ترميم تنش و بحران موجود به يک نقش آفرينـي فعـال ميپردازد.
بنابراين ، آيين اجراي خونصلح با مشارکت دادن همۀ افراد جامعه از جمله ريش سـفيدان ، خانواده و اقوام مقتول و قاتل و اقدام او سعي در پيشگيري از اين نتايج زيانبار دارد.