Abstract:
در عرف کنونی جامعه ایران معمولا میان عقد ازدواج و شروع زندگی مشترک زوجین، فاصله زمانی وجود دارد که به آن دوران عقدبستگی میگویند، در این بازه زمانی دختر علیرغم اینکه همسر شرعی و قانونی زوج محسوب میشود، عملا در منزل پدر یا منزلی غیر از مسکن شوهر سکونت دارد، این رویّه اجتماعی احکام و قانونهای فقهی و حقوقی ویژهای در ارتباط با چگونگی رعایت حقوق زوجین در این بازه زمانی را میطلبد که از جمله مسئله خروج زوجه از محل سکونت خود بدون اسیتذان از شوهر یکی از این موارد است و در این مجال پرسشی مطرح میشود که آیا در این دوران نیز همانند دوران زندگی مشترک، استیذان از زوج برای خروج از منزل واجب است یا خیر؟ در این مقاله برای پاسخ به این سوال ابتدا به بیان حقوق زوج و طرح نظریات فقها در رابطه با وجوب یا عدم وجوب استیذان در دوران عقد پرداخته شده و سپس با طرح و نقد دلایل قائلان به وجوب استیذان، از منظر فقهی با استناد به شرط ارتکازی ضمنی، ملازمه بین حق و وظیفه، عرف رایج و استفاده از حق حبس و از منظر حقوقی با استناد به رای وحدت رویّه دیوان عالی کشور، عدم لزوم استیذان زوجه از شوهر برای خروج از منزل در دوران عقدبستگی برگزیده شده است..
Machine summary:
بررسی دو قول مذکور با بررسی مطالب مذکور به نظر می رسد که قول اول پذیرفتنی است ، یعنـی زوجـه در دوران عقد در صورت استفاده از حق حبس ، می تواند به طور کلی از تمکین خـاص و عـام امتنـاع کند و بدون اذن زوج ، از منزل خارج شود، به دلیل اینکه : اولا بر اساس حق حبس ، هر یک از طرفین می تواند متاعش را نگـه دارد تـا عـوض را بگیرد، لذا زوجه نیز می تواند به طور کلی از متاعش یعنی تمکین (عام و خاص ) امتناع کنـد تا مهریه اش را دریافت کند؛ ثانیا همان طور که برخی از صاحب نظران عقیده دارند، می توان گفت کـه مـراد قـدما از عبارت «نفس » شامل تمام منافع زوجه (تمکین عام و خاص ) می شود، خصوصا اینکه اکثـر فقهای متأخر قائلند به اینکه زوجه می تواند در دوران حق حبس ، از تمکـین عـام و خـاص امتناع کند؛ ثالثا در حال حاضر بانوان غالبا در دوران عقد از حق حبس استفاده مـی کننـد و در ایـن دوران همان طور که اشاره شد هنوز دختر تحـت سرپرسـتی پـدر اسـت و بـه اذن زوج در خروج از منزل نیازی نیست ؛ خروج زوجه در دوران عقد از منظر حقوق موضوعه به طور کلـی در حقـوق موضـوعه ، در رابطـه بـا مسـئلۀ خـروج زوجـه از منـزل در دوران عقدبستگی ، مبحث خاصی وجود ندارد، بلکه تنها ماده ای که متناسب با همـین مضـمون در حقوق موضوعه وجود دارد، مادة «١٠٨٥» قانون مدنی است ، مبنی بر اینکـه : «زن مـی توانـد تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کنـد، مشـروط بـر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع ، مسقط حق نفقه نخواهد بود».