Abstract:
فاطمیان باتلاشهای داعیان اسماعیلی درشمال افریقا در سال 297 (هق) به قدرت رسیدند ودر کمتر از نیم قرن ، سرزمین مصررا درسال358(هق) به آن ملحق کردند. با فتح مصر ودسترسی به ثروت سرشار آن ، اهداف توسعه طلبانه آنها نیزشکل تازه ای به خود گرفت . یکی ازنیازهای ضروری آنها برای توسعه قدرت سیاسی، نظامی وشکوفایی اقتصادی ، تاسیس ناوگان دریایی دردریای مدیترانه بوده است . مساله اصلی پژوهش این است که چرا وچگونه فاطمیان اقدام به تاسیس ناوگان دریایی در مدیترانه نمودند وتا چه اندازه دراین امر توفیق حاصل نمودند. هدف از نگارش این مقاله بیان جنبه های گوناگون تشکیلات دریانوردی فاطمیان و توسعه فعالیت آنها در زمینه دریا نوردی به منظورگسترش نفوذفرهنگی ، سیاسی ونظامی درحوزه مدیترانه ومناطق پیرامونی آن بوده است. با این فرضیه که فاطمیان از همه توان خویش برای توسعه همه جانبه قدرت ونفوذ درحوزه مدیترانه به منظور اثبات آنچه حقانیت خلافت خود می دانستند، سود برده اند . نتیجه حاصل این است که فاطمیان برای تثبیت این خلافت وتوسعه قدرت حکومت خود ناوگان دریایی مجهز به انواع کشتیها وتجهیزات دایر و کارگاههای کشتی سازی متعددی تاسیس نمودندکه ازقرن سوم تا ششم دردریای مدیترانه وسایر آبهای پیرامونی در خدمت اهداف فرهنگی،اقتصادی ، سیاسی و نظامی آنها بوده است .
Machine summary:
نتیجه حاصل این است که فاطمیان برای تثبیت این خلافت و توسعه قدرت حکومت خود ناوگان دریایی مجهز به انواع کشتیها و تجهیزات دایر و کارگاههای کشتی سازی متعددی تاسیس نمودندکه از قرن سوم تا ششم دردریای مدیترانه وسایر آبهای پیرامونی در خدمت اهداف فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و نظامی آنها بوده است .
ازطرفی پاسخ به سوالهای دیگـــری از جمله ، تشکیلات دریایی ودیوانهایی مـــربوطه چگونـه عمـل می کردند؟ کارگاههای کشتی سازی را برای چه ایجاد نمودنـد وتوسـعه دادنـد ؟ تشـریفات ومراسـم جنگی آنها چه بود وچگونه اجرا می شد ؟ عناصرسپاه را از چه افرادی انتخاب می کردنـد ودلیـل ایـن انتخاب چه بود ؟ در دریانوردی از چه نوع کشتیها وادوات جنگی استفاده می نمودند ؟ و تاثیر تجـارت دریایی آنها بربهبود وضع اقتصادی دولت فاطمی ، از جمله مسایلی است کـه معلـوم مـی دارد آنهـا از تمام ابزار قدرت برای توسعه ونفوذ سیاسی، اقتصادی وفرهنگی دولت خویش بـه عنـوان یـک دولـت مستقل در رویارویی با سایر قدرتهای منطقه ، سود برده اند.
3 دریانوردی و ناوگان فاطمیان با نفوذ اسلام در مصرودر همسایگی بیزانسیان ضرورت دریانوردی وکشتی سازی بیشـتر احسـاس شد به این ترتیب کشتیهای جنگی ساخته شد که از راه اسکندریه ، دمیاط ، تنیس و فرما بـه رومیـان حمله میکردند.
فاطمیان پس از اینکه از شـمال افریقا متوجه مصر شدند ودر سال ٣٨٦ هجری قمری توسـط جـوهر صـقلی مصـر را بـه تصـرف در آوردند ، به اهمیت دریانوردی بیشتر پی بردند و از این زمان بود که ناوگان دریایی آنهـا بـر سرتاسـر مدیترانه مسلط گردید واز همین طریق بود که جزیره سیسیل وسپس سواحل شام را به تصرفات خود افزودند.