Abstract:
بررسی روند توسعه قراردادهای دوجانبه نشان میدهد که در چند دهه اخیر، کشورها به انعقاد قراردادهای دوجانبه و منطقهگرایی نوین توجه فزایندهای کردهاند. ایران نیز همانند کشورهای جهان با این جریان همسو شده و توافقات و موافقتنامههایی را برای گسترش روابط تجاری با همسایگان خود منعقد کرده است. در این پژوهش، با استفاده از مدل اسمارت، به بررسی ابعاد گوناگون توافقنامه تعرفه ترجیحی با کشور ازبکستان، که در سال 1382 به امضای طرفین رسید، پرداخته شد. اطلاعات مورد بررسی در این پژوهش آمار واردات و صادرات دو کشور از سال 1382-1395 است. نتایج نشان داد که در مدت 5 سال اول توافقنامه، تراز مبادلات تجاری دوکشور به نفع کشور ازبکستان بوده و این توافقنامه نتوانسته برای کشور ایران تجارت به همراه داشته باشد که از دلایل آن میتوان به انتخاب نامناسب کالاها برای دریافت تخفیفات تعرفهای اشاره کرد. بنابراین میتوان گفت که میزان تخفیف های اعمال شده دقت کارشناسی لازم نداشته و نتوانسته است کمکی به تجارت ایران بکند. از این رو، پیشنهاد می شود علاوه بر تغییر فهرست پیشنهادی کالاهای ایرانی، میزان تخفیفات تعرفه ای به نحوی طراحی گردد که به بهبود روابط تجاری هر دو کشور کمک شود. با توجه به نتایج این مطالعه، میتوان از ظرفیتهای صادراتی بخش کشاورزی ایران همانند مرغ، گندم، شکر و مشتقات آن و فراورده های غذایی در اصلاح فهرست کالاهای منتخب موافقتنامه مذکور استفاده کرد.
Machine summary:
منطقی و همکـاران(٦) آثـار ایجـاد یـک موافقتنامـه ترجیحـی بـین ایـران و ترکیـه را بـا استفاده از روش مدل تعادل جزئی و مفاهیم ایجاد و انحراف تجارت مورد بررسی قرار دادنـد و در آخر به این نتیجه رسیدند که هرچند ایجـاد چنـین موافقتنامـه ای سـبب افـزایش کـل حجـم تجارت خواهد شد اما افزایش صادرات کمتر از واردات خواهد بود که دلیل آن هم بـالا بـودن سطح تعرفه های ایران نسبت به ترکیه است .
کالاهای مشمول تخفیف تعرفه ای (رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: کتاب مقررات صادرات و واردات سال ١٣٩٥ براساس نتایج ، میزان تخفیفات تعرفه ای برای دو کشور و برای کلیه خطوط تعرفه ای ٥٠% در نظر گرفته شده است که این موضوع نیز یکی از عوامل بی ثمر ماندن موافقت نامه است ، زیرا میزان تخفیفات تعرفه ای باید با توجه به نوع کالا و حجم تجارت و میزان تعرفه جاری در کشور مذکور مورد مذاکره قرار گیرد.
اثر ایجاد تجارت کشور ازبکستان در بازار ایران (رجوع شود به تصویر صفحه) مأخذ: یافته های پژوهش با استفاده از مدل اسمارت با توجه به اعداد محاسبه شده و روند تجارت طی سال های ٨٢-٨٧ می توان نتیجه گرفت که نه تنها خلق تجارت صورت نگرفته بلکه انحراف تجارت نیز در دوره مذکور مشهود می باشد.
ارزش و میزان صادرات محصولات کشاورزی کشور ایران به ازبکستان (سال٩٥) (رجوع شود به تصویر صفحه) (رجوع شود به تصویر صفحه) نتیجه گیری و پیشنهادها نتایج مدل اسمارت نشان داد که نه تنها در روابط تجاری ایران و ازبکستان خلق تجارت صورت نگرفته بلکه انحراف تجارت نیز در طی سال های ٨٢-٨٧ مشهود است .