Abstract:
ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ و ﻧﻘﺶ ﺳﯿﺎﺳﯽ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﯿﺶ از 420 ﺳﺪ ﺑﺰرگ درﺣﺎل ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری ﮐﺸﻮر (ﺑﻪ وﯾﮋه ﺳﺪ ﺑﺘﻨﯽ دو ﻗﻮﺳﯽ ﮐﺮج اﯾﻦ ﺳﺪ اﺻﻠﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ آب ﺷﺮب ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﺳﺖ) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ راﻫﺒﺮدی ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﺆال اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺳﺪ ﮐﺮج ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺒﻌﺎت اﻣﻨﯿﺘﯽ و ﭼﺎﻟﺸﯽ ﺳﺮاﺳﺮی را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮدن ﺳﺪ و ﻧﯿﺮوﮔﺎه اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ﮐﻪ از ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت راﻫﺒﺮدی ﮐﺸﻮر ﺑﻮده در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﻫﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﺿﯿﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ.
در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ، از روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺗﻬﺪﯾﺪﻣﺤﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ روش ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﻫﻤﯿﺖ ﺳﺎزه و ﺗﺄﺳﯿﺴﺎت ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ، داراﯾﯽ ﻫﺎی ﺳﺪ، ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و داراﯾﯽ ﻫﺎی اﺻﻠﯽ ﺳﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ارزش ﻫﺮﯾﮏ از داراﯾﯽ ﻫﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪ. ﭘﺲ از آن، ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎی ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﺮای ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺪرت دﺷﻤﻦ اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ، ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﮐﯿﻔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪﻣﺮاﺗﺒﯽ (AHP) اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ارزش ﮔﺬاری ﺷﺪه و ﮐﻤﯽ ﺷﺪه اﻧﺪ. در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﻮاع ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ، ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺳﺪ و ارزش داراﯾﯽ ﻫﺎی ﺳﺪ، ﺧﺴﺎرتﻫﺎی ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﺗﻬﺪﯾﺪﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ درﺻﺪ ﺧﻄﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدﻫﺎی ﻻزم ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداری ﺳﺪ از ﻧﮕﺎه ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.
Machine summary:
تهدیدشناسی سدهای درحال بهرهبرداری با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی- سد کرج) محسن مرادیان علی نورزاد مهدی دانشگر چکیده با توجه به اهمیت و نقش سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بیش از 420 سد بزرگ درحال بهرهبرداری کشور (بهویژه سد بتنی دو قوسی کرج این سد اصلیترین منبع آب شرب شهر تهران است) بهعنوان یکی از منابع راهبردی کشور بهشمار میرود بنابراین سؤال این است که چگونه تهدید سد کرج میتواند تبعات امنیتی و چالشی سراسری را بههمراه داشته باشد؟ در این راستا آسیبپذیر بودن سد و نیروگاه امیرکبیر که از تأسیسات راهبردی کشور بوده در برابر حملههای احتمالی دشمن بهعنوان فرضیه تحقیق قرار گرفت.
در نتیجه با تحلیل انواع تهدیدهای احتمالی، میزان آسیبپذیری سد و ارزش داراییهای سد، خسارتهای ناشی از این تهدیدها در قالب درصد خطر محاسبه و پیشنهادهای لازم برای بهبود وضعیت بهرهبرداری سد از نگاه پدافند غیرعامل ارائه شده است.
بهمنظور استفاده از روش AHP برای تعیین جایگاه سد کرج در میان سایر سدهای مهم کشور و حساسیت هدف و اهمیت کلی تأسیسات از منظر ملی، اعتباری، تأمین برق و اقتصادی، تعداد شش شاخص زیر تعیین شده و مورد ارزیابی قرار گرفتهاند(مهرگان،25:1383).
جدول 7- ارزیابی شاخص میزان آسیب همافزا {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} تعیین داراییهای اصلی سد کرج و شاخصهای تعیین ارزش هر دارایی برای شناسایی تهدیدهای هر سامانه باید به تمامی جزییات آن اشراف کامل داشت، چراکه ممکن است یک جزء (دارایی) از سامانه مورد بررسی، تأثیر بهسزایی در کارکرد کلی آن سامانه داشته باشد و در صورت از کار انداختن آن دارایی، عملکرد تمامی سامانه دچار مشکل گردد.