Abstract:
اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺮحﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ، ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪای ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ. از اﯾﻦرو ﺑﯽﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎ و ﻣﻼﺣﻈﺎت در ﺗﺪوﯾﻦ اﯾﻦ ﻃﺮحﻫﺎ در ﻧﺒﻮد ﺑﻪﺛﻤﺮ رﺳﯿﺪن اﻫﺪاف ﻣﻮردﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎ و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ آﻣﺎﯾﺶ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزی را ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮده ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ اﺻﻮل ﻣﻼﺣﻈﺎت دﻓﺎﻋﯽ- اﻣﻨﯿﺘﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار دﻓﺎﻋﯽ– اﻣﻨﯿﺘﯽ در آﻣﺎﯾﺶ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزی اﯾﺮان ﺑﺎ روﯾﮑﺮدی اﻧﺘﻘﺎدی، ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﮑﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﯽﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎت دﻓﺎﻋﯽ– اﻣﻨﯿﺘﯽ در ﻃﺮح ﻫﺎی آﻣﺎﯾﺶ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزی را ﺑﻪوﯾﮋه در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزی ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه در اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﻗﺘﺼﺎدی، ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻃﺮح آﻣﺎﯾﺶ ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد اﻣﻨﯿﺘﯽ- دﻓﺎﻋﯽ ﻧﺒﻮده و ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯾﮥ اﻣﻨﯿﺖ- ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻧﯿﺴﺖ.
Machine summary:
نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که تبیین الگوهای طراحی شده در ابعاد گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در چارچوب طرح آمایش سرزمین متناسب با رویکرد امنیتی- دفاعی نبوده و با نظریۀ امنیت- توسعه نیز منطبق نیست.
با توجه به رویکرد ملی آن یعنی مدیریت توزیع و ترکیب همافزای انسان، منابع و فضا، از مهمترین عرصههای فرابخشی است که در کارکردهای متعددی بر آن مترتب است و بهطور مستقیم مؤلفههای ساختاری و قوام بخش امنیت را مورد تأثیر قرار میدهد که از جمله این مؤلفهها میتوان به نیروی انسانی، تعادل سیستمی، پیوند ارگانیک بخشی و منطقهای، یکپارچگی محیطی (کاهش دوگانگی) اشاره کرد.
بهعبارت دیگر، مسئله این است که در طرحهای آمایش سرزمین و مناطق مرزی چه ملاحظههای حفاظتی- امنیتی باید مورد توجه و دقت واقع شوند تا بر میزان اثربخشی و کارآمدی این طرحها افزوده گردد و از میزان نقاط ضعف و آسیبپذیری سرمایههای ملی (اعم از تاسیسات و تجهیزات اقتصادی، نیروی انسانی، موضوعهای اجتماعی و ..
اهمیت و ضرورت تحقیق شناخت اصول و الگوهای اجرایی در طرحهای آمایش سرزمینی در مناطق مرزی از نکات قابل اهمیت این تحقیق است، زیرا تأمین امنیت از اولویتهای اساسی و مورد توجه هر کشور و جامعه سیاسی است.
بنابراین با توجه به مباحث طرح شده، این فرضیه که «بهنظر میرسد دیدگاه امنیتی- دفاعی مناسب در طرحهای آمایش سرزمینی برای تأمین امنیت مناطق مرزی مؤثر باشد» موردتأیید قرار میگیرد.