Abstract:
بداء از اعتقادات مهم و بنیادینی است که علمای امامیه پیوسته از آن دفاع کرده و بزرگان اهل سنت به آن تاخته اند.
با بررسی دقیق مفهوم بداء میتوان دریافت که اشکالات ناظر به این بحث, براثر خطا در فهم معنای بداء بوده است؛
چراکه یات متعددی از قرآن کریم و روایات فریقین» اثباتگر معنای بداء هستند. در منابع روایی شیعی» روایات متعددی
درباره مساله بداء وجود دارد که این نوشتار به بررسی این روایات پرداخته و ضمن جمعآوری دیدگاه عالمان شیعه و
اهل سنت دراین موضوع» به تناقض ظاهری برخی از این اخبار پاسخ داده است . از دستاوردهای این پژوهش» اثبات
این مسئله است که بداء منجر به تغییر در علم خدا نمیشود. همچنین بداء در قضای حتمی آلهی جایی ندارد و تنها
قدّریا قضای غیرحتمی است که بداء در آن راه دارد.
Machine summary:
اما اگر بحث بداء با دقت نظر بررسي نشود منجر به خطا و اشتباه در فهم آن میگردد همان گونه که اهل سنت با عدم درک صحیح از حقیقت بداء شیعه را به خاطر این عقیده محکوم کرده اند در حالیکه آیات قرآن و روایات وارد شده در کتب آنها اثباتگر بداء می باشد پس بايد اين مبحث را بهگونهای تحليل نمود كه بتواند اشكالاتي كه از کجفهمی و درك غلط مفهوم بداء ناشي شده است را پاسخگو باشد این نوشتار به اثبات بداء پرداخته و روایات شیعی را در این زمینه تحلیل نموده و تناقض ظاهری آنها را پاسخ داده و به بررسی اقوال علما در این باب پرداخته است.
بداء درواقع ردی است بر یهود که معتقد است خدا از امور خلائق فارغ شده و بعضی از معتزله که معتقدند خدا همه خلائق را یکباره آفرید و قائل به تفویض شدند و نیز برخی از فلاسفه که معتقدند خدا حقیقتاً هیچ تأثیری جز در عقل اول ندارد و او را از ملک و سلطنتش خارج میکنند اما قرآن در پاسخ همه این افکار میفرماید:« کل یوم هو فی شأن»( سوره الرحمن آیه 29) و ثابت میکند که خداوند در امور خلائق دخل و تصرف دارد و بدایی که به خدا نسبت داده میشود هرگز از روی جهل نیست و با بداء چیزی در معلومات خدا ایجاد نمیشود چراکه به تمام امور علم داشته است و میدانسته در آینده به خاطر مصالحی، مطلبی ایجاد یا محو میگردد.