Abstract:
انحراف و ذخیره سازی سیلاب روشی شناخته شده برای مقابله با مخاطرات و آسیب های سیل میباشد و از طرف دیگر سبب بهبود وضعیت کیفی و کمّی آبهای زیرزمینی میشود و در واقع مهار سیلاب و تغذیه ی مصنوعی آبخوان ها از نتایج مهّم آن به شمار میرود. هدف این پژوهش جانمایی پهنه های مناسب ذخیره ی سیلاب حوضه ی آبخیز قمرود با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره میباشد. در این پژوهش از متغیرهای شیب، خاک، کاربری اراضی، عمق آب های زیرزمینی، لندفرم، قابلیت نفوذپذیری سطحی، زبری، شاخص تجمعی جریان، لیتولوژی، ارتفاع و تراکم زهکشی به عنوان عوامل موثر در جانمایی جهت انحراف و ذخیرهسازی سیلاب استفاده شده است. از مدل مجموع ادغامی مجموع - حاصلضرب (WASPAS) که یکی از جدیدترین مدل های تصمیم گیری چندمعیاره میباشد برای تحلیل هم پوشانی و رتبه بندی گزینه ها و تهیه ی نقشه ی نهایی استفاده گردید. نتایج حاصل از مدل واسپاس نشان میدهد به لحاظ پتانسیل ذخیره ی سیلاب، حوضه ی آبخیز مورد مطالعه به پنج کلاس خیلی زیاد با 24 درصد، زیاد 2/28 درصد، متوسط 9/24 درصد، کم 2/15 درصد و خیلی کم 7/7 درصد تقسیم میشود. بدین ترتیب نه پهنه بسیار مناسب جهت انحراف و ذخیره سازی سیلاب در قسمت های مرکزی، جنوبی، شمالغربی و شرق حوضه شناسایی شد که این مناطق در بازدید میدانی نیز جهت اهداف مذکور مناسب تشخیص داده شدند.
Machine summary:
)به تصویرصفحه مراجعه شود) (١) موقعیت حوضه ی آبخیر قمرود در استان های قم و مرکزی کشور ایران ـ روش تحقیق روش ها و مدل های تصمیم گیری چندمعیاره فرایندی است خاص ، شامل پیش بینی، ارزیابی و مقایسه ی نتایج راه حل های موجود و انتخاب قطعی یک راه حل برای رسیدن به اهداف مطلوب میباشد.
٥ palsar dem) 1- Zavadskas 2- Saparauskas 3- Triantaphyllou ـ گام های اجرایی مدل (WASPAS) گام اول : تشکیل ماتریس وضع موجود براساس شاخص های طراحیشده ؛ گام دوم : استاندارد کردن ماتریس وضع موجود بر اساس روش بیمقیاس سازی نورم ؛ از آنجایی که شاخص های مورد بررسی در این تحقیق دارای جهت مثبت و منفی هستند از توابع (١ریال ٢) برای استاندارد کردن استفاده شده است .
جدول (٢) نقش متغیرها در تعیین مکان مناسب برای ذخیره سیلاب ردیف متغیرها نوع تاثیر ردیف متغیرها نوع تأثیر ١ ارتفاع منفی 7 شاخص تجمعی جریان مثبت ٢ شیب منفی ٨ خاک کیفی ٣ زبری منفی ٩ کاربری اراضی کیفی ٤ تراکم زهکشی مثبت ١٠ لندفرم کیفی ٥ عمق آب زیرزمینی مثبت ١١ لیتولوژی کیفی 6 قابلیت نفوذپذیری سطحی مثبت ـ معیار کاربری اراضی تغییرکاربری اراضی به عنوان یکی از چالش های عمده ی قرن بیست و یکم است و برخی حتی اعتقاد دارند تأثیرات آن نسبت به پدیده ی اقلیم شدیدتر خواهد بود.
جانمایی نهایی پهنه های مستعد ذخیره سیلاب در حوضه آبخیز قمرود بر اساس دخالت وزن ها یا ارزش های نهایی هر یک از متغیرهای یازده گانه شیب ، خاک، کاربری اراضی، عمق آب های زیرزمینی، لندفرم ، قابلیت نفوذپذیری سطحی، زبری، شاخص تجمعی جریان ، لیتولوژی، ارتفاع و تراکم زهکشی میباشد.