Abstract:
محله قلعه آبکوه مشهد قبل از توسعه فیزیکی شهرء بدصورت روستایی در فاسله ۶ کیلومتری غرب آن قرار داشته که با
انجام مطالعات طرح جامع شهر در سال ۱۳۳۴۶-۹ و تصویب آن در سال ۰.۳۹۱ اراضی بایر پیرامون ار ن در مسیر رس
قرار گرفت. به دنبال آن طرح تفصیلی مجزایی برای اراضی بایر تهیه شد و درواقع محلات جدید شهر شامل "شهر جدید"
و "آبکوه" به وجود آمدند. بهمنظور پیوند بافت قلعه آبکوه با نقشه جدید شهرء چگونگی توسعه به سمت این روستا در طرح
تفصیلی مشخص گردید که در سال ۱۳۶۱-۶۲ با اجرای بخشی از آن بهمنظور پیوند محله "شهر جدید" با محدوده
مرکزی شهر مشهد.ء بافت قدیمی آن با احداث محور ارتباطی ازهمگسیخته شد و بافت به دو قسمت شمالی و جنوبی
تقسیم شد که در طول زمان با تحولی عمده» به یک محور ارتباطی- اقتصادی پرتردد تبدیل شد؛ اما بعدازاین اقدام به
دلایل اجتماعی» سیاسی و مدیریتی گوناگون سایر پیشنهادها طرح تفصیلی اجرا نشد و در نتیجه بافت قدیمی در شرایط
نیمه اصلاحی سنتی و حالت روستایی خود باقی ماند که امروزه به یک محدوده ویژه در دل شهر مشهد تبدیل شده است.
از نگاه نویسندگان با توجه به ویژگیهای محله (آبکوه) بایستی نگاه متفاوت و منطبق با شرایط آنجا مدنظر قرار گیرد. با
نگاهی به گذشته میتوان دریافت که استفاده از پیشنهادات کارشناسان مجرب و بومی حوزه شهرسازی» تطبیق راهبردهای
اجرایی طرح با نیازهای واقعی شهروندان» بهرهگیری مداوم از نظرات و مشارکت ساکنین از طریق مدیریت ویژه توسط
مشاور متخصص مقیم از اصلیترین عوامل در به انجام رساندن موفق طرحهای توانمندسازی پافتهای فرسوده در مشهد
بهخصوص محدوده آبکوه بوده و بایستی بهطور مستمر مورد توجه دستاندر کاران امور شهر باشد. در این مقاله سعی شده
با بررسی روند تحولات نحوه مداخلات شهری در محدوده آبکوه از گذشته تا اواسط دهه اخیرء ضمن اشاره به تفاوتها و
شباهتها اصول مندرج در طرحهای بالادستی به روش قیاسی-تحلیلی به مدلی ترکیبی و کارآمد اشاره شود
Machine summary:
بافت فرسوده شهري که اغلب بر هسته تاريخي و مرکزي شهر ها منطبق مي باشد به عرصه هايي از محدوده قانوني شهرها اطلاق مي شود که به دليل فرسودگي کالبدي، عدم برخورداري از دسترسي سواره و نار کارآمدي تأسيسات ، خدمات و زيرساخت هاي شهري داراي ضريب آسيب پذيري بالايي است و به اين دليل از ارزش سکونتي محيطي و اقتصادي نازلي برخوردارند (حبيبي،کيومرث ، ١٣٨٥: ١١٢).
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ٤- موقعيت قلعه آبکوه در حوزه مياني غربي کلان شهر مشهد (مهندسين مشاور فرنهاد، ١٣٩٠) کليه بافت هاي فرسوده شهري از جمله بافت فرسوده ي آبکوه به دليل دارا بودن قطعاتي ريزدانه ، دسترسي هاي نامناسب ، کوچه هاي پر پيچ و خم ، روشنايي ناکافي معابر و نازل بودن بودن قيمت زمين و مسکن بافت مورد توجه گروه هاي مهاجر و نيز گروه هايي با زمينه فعاليت هاي غيرقانوني مي گردد که نتيجه حضور اين گروه عدم وجود امنيت اجتماعي در بافت و به ويژه براي ساکنين قديمي و ريشه دار محدوده است .
٩- طرح نوسازي و بهسازي بافت فرسوده آبکوه بافت قلعه آبکوه مشهد که در گذشته روستايي در حاشيه اين شهر بوده ، اکنون به مثابه بافتي ارگانيک ، فرسوده و بسيار متراکم است که در تعارض با حوزه هاي همجوار خود از نظر خصوصيات کالبدي، اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي قرار گرفته است .