Abstract:
تلاشهای فرهنگی و سیاسی شیعیان با سقوط خلافت عباسی و روی کار آمدن ایلخانان از نیمه دوم سده هفتم هجری رنگ و بوی دیگری یافت. سیاست تساهل و تسامح مذهبی بر گسترش تألیفات شیعی افزود. یکی از آثار این عصر که شناخته شده است غرر الاخبار و درر الآثار تألیف حسنبن محمد دیلمی است. مقصود دیلمی در این اثر اثبات امامت علی(ع)، تبیین اصول و باورهای شیعه و ترویج این مذهب است. تحلیلهای به ظاهر «خردگرایانه» و نگرش وی در سیره نگاری، با عنایت به بافتار جامعه سده هشتم هجری، درخور توجه است. در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی ضمن معرفی اجمالی دیلمی و کتاب غرر الاخبار بینش تاریخی وی بررسی شده است. دستاورد این پژوهش بیانگر این واقعیت است که بررغم جای گرفتن غرر الاخبار در مجموعه مصنفات تاریخی شیعه، این اثر با ماهیتی ارزشی و آرمانی، نمونهای از سیرهنگاری فضیلتمحور شیعی است.
The cultural and political endeavors of Shiites took a new direction with the fall of Abbasid Caliphate and the emergence of Ilkhanids in the second half of the seventh century. The policy of religious tolerance improved the Shi'a writings. One of the works of this era that is known as Ghurar-al-Akhbar by Hasan ibn Muhammad Diylami. The purpose of this work is to prove the Imamate of Ali (AS) , to explain the Shiite principles and beliefs and to promote this religion. His seemingly rationalistic analysis and approach to sirah writings , given the context of the Eighth Century society, are worthy of attention. In this paper, by a descriptive and analytical approach, introduce Diylami and his Book and consider his Historical Insight. The achievement of this study reflects the fact that in spite of the placement of Ghurar al-Akhbar in the collection of Shiite historical works, this work, with an idealistic nature, is an example of Shiite virtue-oriented sirah writing.
Machine summary:
بررسی بینش و نگرش سیرهنگاری دیلمی در غرر الاخبار و درر الآثار فی مناقب ابی الائمة الاطهار(ع) 1 اردشیر اسدبیگی 2 استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران حمیده طلائی 3 دانشجوی دکتری تاریخ و تمدن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران چکیده تلاشهای فرهنگی و سیاسی شیعیان با سقوط خلافت عباسی و روی کار آمدن ایلخانان از نیمه دوم سده هفتم هجری رنگ و بوی دیگری یافت.
یکی از آثار این عصر که شناخته شده است غرر الاخبار و درر الآثار تألیف حسنبن محمد دیلمی است.
در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی ضمن معرفی اجمالی دیلمی و کتاب غرر الاخبار بینش تاریخی وی بررسی شده است.
2 غرر الاخبار و درر الآثار فی مناقب ابی الائمة الاطهار(ع) دیلمی در دیباچه کتاب غرر الاخبار با استناد بر احادیث پیامبر(ص) هدف از نگارش این اثر را رسیدن به پاداش اخروی و بهرهمندی از ثواب ذکر فضایل و مناقب امام علی(ع) ذکر نموده است.
بنابر قراین به نظر میرسد، بخشهایی از برخی فصول، حذف یا ازمیان رفته باشد، به عنوان نمونه فصل بیست و هفتم با نام «یتضمن وفاة امیرالمومنین(ع) و وفاة فاطمه(س) و شیئا من کلامهم» با سخنان فاطمه(س) درباره امر ولایت علی(ع) آغاز میشود وبا ماجرای فدک و خطبه حضرت فاطمه(س) در مسجد ادامه مییابد و با بیان فضایل علی(ع) و تبیین ولایت معصومین(ع) پایان میگیرد؛ بدین ترتیب تنها بخش انتهایی این عنوان با قسمتی از محتوای این تألیف در سال 1408 قمری در بیروت به چاپ رسیده است.
از جمله این موارد روایتی است از کتاب الفردوس ابن شیرویه دیلمی(غرر الاخبار، 142)؛ روایتی از العیون و المحاسن تألیف شیخ مفید(همان، 229)؛ حدیثی از کنز الفوائد کراجکی (همان، 287) و حدیثی از المصابیح بغوی (همان، 374).