Abstract:
شکار همواره به عنوان یکی از مهمترین تفریحات سلطنتی در میان دودمانهای حاکم بر ایران مطرح بوده. دوره صفوی نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ به گونهای که شکار با اقبال گستردهای از جانب اکثر شاهان صفوی روبهرو شده است. خاندان صفوی تلاش میکردند از ظرفیتهای متنوع این ورزش بهرهبرداری نمایند. شکار سلطنتی در دوره صفوی به شیوههای گوناگونی انجام میگرفت، و کارکردهای متنوعی را به همراه داشت. این مقاله با شیوه توصیفی – تحلیلی مبتنی بر متون کتابخانهای تلاش دارد تا جایگاه شکار سلطنتی و کارکردهای متنوع آن در عصر صفوی را مورد بررسی قرار دهد. یافتههای تحقیق نشان میدهد، شکار مهمترین و در عین حال محبوبترین تفریح سلطنتی در دوره صفوی محسوب میشده، که به دو شیوه اصلی شکار جرگه و شکار آزاد انجام میگرفته. در این دوره گونههای جانوری مختلفی همچون درندگان، پستانداران، پرندگان و آبزیان شکار میشده. شکار در این عصر دارای چهار کارکرد مهم تفریحی، هنری، معیشتی و سیاسی – نظامی بوده است.
Hunting has been consistently renowned as one of the most important imperial pastimes among the ruling dynasties of Iran. The Safavid era was likewise no exception to this rule; hunting was embraced enthusiastically for the most part by the Safavid kings. The Safavids tried to benefit from diverse nature of this sport. Imperial hunting in the Safavid era was conducted using a wide variety of methods, which also had diverse applications. This paper attempts to investigate the position of imperial hunting and the variety of its applications in the Safavid era using the descriptive-analytical method based on archival texts. The findings of current research show that hunting was considered to be both the most important and also the most favored royal entertainment in the Safavid era, which took place using two primary methods annular or ring-formation hunting and free hunting. In this era, different living species such as wild animals, mammals, birds, and aquatic species were hunted. Hunting in this era had four important aspects, namely: recreational, artistic, subsistence-related, and politico-military
Machine summary:
شـاه عبـاس اول (ح ٩٩٦ – ١٠٣٨ ق/ ١٥٨٨ – ١٦٢٩م ) دیگر پادشاهی که در این تقسیم بندی قرار می گیـرد، نیـز جـدای از اینکـه اهتمـام زیادی به انجام ورزش هایی همچون سوارکاری ، چوگان بازی ، و قبق انـدازی داشـت ، و بـه مدت های طولانی سرگرم این تفریحات مـی شـد (جنابـدی ، ١٣٧٨: ٧٢١ – ٧٢٢؛ نطنـزی ، ١٣٥٠: ٣٥١)، علاقه وافری نیز به شـکار داشـت (ترکمـان ، ١٣٣٤: ٧٩٠/٢؛ نطنـزی ، ١٣٥٠: ٣٩٨).
درباره نحوه دستی کردن حیوانات شکاری همچون شیر و سگ فقط اشـارات کلـی در منابع این عصر شده مثلا قزوینی می گوید عباس دوم میرشکارباشی خـود الله وردی بیـگ را مأمور دست آموز کردن شیران برای شکار کرده بود ولی به جزئیات و چگونگی انجـام ایـن کار اشاره ای نمی کند (قزوینی ، ١٣٢٩: ١٥٣ - ١٥٤).
در این روش که در نوع خود مهیج ترین شیوه شـکار ایـن دوره نیـز محسـوب می شد و با نظارت حکام ایالات انجـام مـی گرفـت (جنابـدی ، ١٣٧٨: ٧٦٣)، جرگـه چیـان حیوانات را از مناطق تعین شده به صورت دایره وار در میان گرفته (تاورنیـه ، ١٣٣٦: ٣٧٢ – ٣٧٣) و با ایجاد هیاهو، شلیک تفنگ (ترکمان ، ١٣٣٤: ٤٩٣/٢) و کمک گـرفتن از چمـاق و نیزه آن ها را به سمت جرگه ها حرکت می دادند (کمپفر، ١٣٦٣: ٦٦ – ٦٧).