Abstract:
عرصههای تعاملات اجتماعی از موضوعات مهم در حوزه شهرسازی اند که به مثابه بستری مناسب برای پاسخ به نیاز اجتماعی انسان در برقراری روابط متقابل نقش ایفا میکنند. این عرصهها در تاریخ شهرسازی ایران جایگاه مهمی داشته که با وقوع تحولات شهری از 1300 شمسی دچار اضمحلال گردیده اند و از همین منظر بازگرداندن موقعیت تأثیرگذار آنها به حیات شهر ایرانی مهم است. بر این اساس مسئله تحقیق عبارتست از اینکه عرصههای تعاملات اجتماعی در شهر ایرانی چه هدفی را جهت برقراری روابط اجتماعی دنبال مینموده اند؟ روش مورد استفاده تحقیق، توصیفی- تحلیلی و کیفی با کمک مطالعه اسناد ثانویه تاریخی بوده که در سه مرحله پیوسته، از تحلیل توصیفی- استنتاجی، تحلیل محتوا و شیوه سنتز استقرایی بهره برده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که تنوعی از عرصههای فضایی در شهر ایرانی به نیاز اجتماعی انسان پاسخ میداده اند که از آنجمله میتوان به آتشگاه، مسجد، مدرسه، میدان، و بازار در ادوار قبل و بعد از اسلام اشاره نمود. همچنین در شهر ایرانی وجوه اشتراکی از اصول متضمن شکلگیری تعاملات اجتماعی در هر دو دوره زمانی موجود بوده که ویژگی اصلی و مشترک در همه آنها، وابسته بودن فضا و درنتیجه کالبد، به کارکرد اجتماعی خاص میباشد. نهایتاً در پاسخ به مسئله تحقیق میتوان گفت که در شهر ایرانی، عرصههای تعاملات اجتماعی به مثابه ابزاری هستند که متأثر از ویژگیهای اجتماعی- فرهنگی جامعه به صورتهای متنوع کالبدی تبلور فضایی مییافته و درواقع یک نقش کارکردی و هدفمند به خود میگرفته اند.
Social interaction arenas are one of the most important issues in urbanism that act as a proper context to respond to human society needs in the establishment of mutual relations. These arenas have an important place in Iran's urban history, which has been damaged by the occurrence of urban developments since 1300 AH, and from this perspective it is important to restore the status of those affecting the Iranian city's life. On this basis, research problem is what is the goal of social interaction arenas in Iranian city to establish social relations? The method used is descriptive - analytical and qualitative with the help of the study of secondary historical documents which has been used in three stages including descriptive-inference analysis, content analysis and inductive approach. The results show that a variety of spatial contexts in Iranian city respond to human need, including atashgah, mosque, school, square, and bazaar in pre - and post - Islam periods. Also in the Iranian city, there is a collective aspects of guarantor principles in the social interaction form in both periods that the main and common feature in all of them is space and consequently the physical depending on a special social function. Finally, in response to the research problem, social interaction arenas as tools that are affected by the sociocultural characteristics of the society, have been formed as diverse physical types with functional roles.
Machine summary:
نهایتا در پاسخ به مسئله تحقیق می توان گفت که در شهر ایرانی ، عرصه های تعـاملات اجتماعی به مثابه ابزاری هستند که متأثر از ویژگی هـای اجتمـاعی - فرهنگـی جامعـه بـه صورت های متنوع کالبدی تبلور فضایی می یافته و درواقع یک نقش کارکردی و هدفمنـد به خود می گرفته اند.
١. ١ تبیین مسئله و هدف تحقیق باتوجه به توضیحات ارائه شده می توان مسئله تحقیق را به این صورت بیان نمود که اساسـا هدف متقابل تعاملات اجتماعی و عرصه های شکل دهنده و تسهیل کننده آن هـا در جامعـه شهری ایرانی چیست و چرا پدیده تعاملات اجتماعی در گونه های خاصی از فضـاها قابـل رؤیت می باشد؟ در این خصوص لازم به تأکید است کـه تـأثیر بسـتر اجتمـاعی - کالبـدی شهرها در نقاط مختلف جهان بر حسب نوع نگرش ها و فرهنگ هـای هـر جامعـه شـهری ، پدیدآورنده گونه هایی از فضاهای تعاملات اجتماعی خواهد بود که بالتبع انـواع ویـژه ای از روابط اجتماعی را تسهیل ، تشویق و یا تولید می نمایند که با سایر نقاط شهری دنیا متفـاوت می گردد.
باتوجه به مسئله تبیین شده ، آنچه که در این تحقیق به عنوان هدف اصلی در نظر گرفته می شود، شناخت و بررسی روابط ساختار اجتمـاعی ، سـاختار فضـایی -کالبـدی و عرصـه فضایی تعاملات اجتماعی در کالبد شهر ایرانی در ادوار مختلف تاریخی است تـا بتـوان از این طریق ، رابطه فضایی آن ها را برحسب ویژگی های عرصه های تعاملات اجتمـاعی شـهر ایرانی مشخص نمود و با واکاوی و تحلیل آن ها، به اصول ، قواعد و تبیین الگوهای فضـایی برای درک هرچه بهتر عرصه های وقوع تعاملات اجتماعی دست یافت .