Abstract:
هرچند که مبدا پیدایش تکایا در ایران و بخصوص در کشورهای اسلامی به وضوح مشخص نیست، اما ارائه واژهها و عباراتی که معانی لغوی متفاوت در تعریف واژه تکیه، این فرضیه را روشن میسازد که تکیه در زمانهای مختلف کاربردهای گوناگون داشته و کاربرد آن به تبع، معنا و تعریف آن در دورههای تاریخی تغییر کرده است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی آن دسته از تحولات معنایی است که مربوط به الگوی فعالیت ها، روزمره و روابط اجتماعی است.در این پژوهش روش تاریخی برای بررسی خانه ها و روش مردم نگاری برای خانههایی که به تکیه تبدیل شده اند به کار رفته است.یافتههای این پژوهش نشان می دهد که در الگوی فعالیتهای افراد؛ شیوه های تفریح، نحوه انجام وتقسیم کار، نحوه تنظیم زمان و روابط اجتماعی درون و برون تغییرات صورت گرفته است. این تغییرات همراه با تغییرات فضایی بوده است. از معانی اجتماعی- فضایی که در شکلی جدید هنوز به حیات خود ادامه میدهند میتوان به اثرات فضایی- اجتماعی آن اشاره کرد. از سوی دیگر تحول جایگاه معنایی تکیه ها، نقشی نمادین به این بناها داد و باعث شد فضاهای مذهبی چند عملکردی با کاربردهای آموزشی، عبادی، مقابر آرامگاهی، اقامتی و حتی تفریحی، در قالب کالبدهای قدیمی خویش، با معانی تازه در کنار هم قرارگیرند.
Machine summary:
در این پژوهش روش تاریخی برای بررسی خانه ها و روش مردم نگاری برای خانههایی که به تکیه تبدیل شده اند به کار رفته است.
بنابراین برای درک معنای اجتماعی-فضایی میتوان الگوی فعالیتها را بر مبنای سه عامل مورد بررسی قرار داد(شکل3).
شکل4،ورودی تکیه Armin karami fars News Agency,2008 شکل3،پرچمهای نصب شده بر روی دیوار Armin karami fars News Agency,2008 برای کشف معنای فضایی_اجتماعی در خانه سادات اخوی به بررسی الگوی فعالیتهای افراد، هنجارهای روابط اجتماعی، مراسم ها و دیگر جنبههای فضایی_اجتماعی در زمانی که هنوز یک خانه شخصی بود و بعد از تبدیل شدن آن به تکیه میپردازیم و برای کشف معنای فضایی-اجتماعی براساس دسته بندیهای انجام شده (شکل 2)ارتباط میان عوامل سازنده این معنا با هم سنجیده میشود(جداول 1تا4).
با تغییر الگوی فعالیت خانه به تکیه این فعالیتها نیز تغییر کرده و دیگرخانه آن محل زندگی وکار افراد نبوده و به محلی برای انجام مراسمات خاص تکیه تبدیل شده است و الگوی فعالیت خاص خود را به سرانجام میرسانند.
نتیجهگیری: بررسی الگوهای رفتاری و فعالیت افراد در خانه و تکیه نشان میدهد که تحولی در معنای فضایی_اجتماعی روی داده است.