Abstract:
امیرمومنان علی علیه السلام در ادامة خطبة خود دربارة صفات و نشانههای پرهیزگاران و شیعیان واقعی نشانههای دیگر آنان را اینگونه معرفی میکنند: «لا یضیع ما استحفظه، ولا ینابز بالالقاب، لا یبغی علی احد، ولا یغلبه الحسد، ولا یضارّ بالجار، ولا یشمت بالمصاب، مودّ للامانات، عامل بالطّاعات، سریع الی الخیرات، بطیء عن المنکرات یامر بالمعروف ویفعله، وینهی عن المنکر ویجتنبه»؛ آنچه را باید حفظ کند، ضایع نمیسازد و لقبهای سبک و زشت به دیگران نمیدهد و به کسی ستم نمیکند و مغلوب حسد نمیشود. به همسایة خود زیان نمیرساند و مصیبتدیده را شماتت و سرزنش نمیکند. امانتها را ادا، و به طاعات و تکالیف خود عمل میکند و در انجامدادن کارهای خیر شتاب و سرعت دارد و در انجام کارهای زشت کندی، و از انجام آنها خودداری میکند. امربهمعروف میکند و خود نیز بدان عمل میکند و از منکر نهی میکند و خود نیز از آن پرهیز میکند. این مقال، به شرح و تفسیر این ویژگیها میپردازد.
Machine summary:
ثمرة اعتقاد به توحید افعالی و قضا و قدر الهی شیعة واقعی حسد نمیورزد و شخص مصیبتدیده را سرزنش نمیکند؛ زیرا باور دارد خداوند این دو رفتار و خصلت را نمیپسندد و دوست نمیدارد، و نیز باور دارد نعمتها و مصیبتها همه به اذن خدا و با قضا و قدر خداوند پدید میآیند و براساس آنچه در روایات و آیات قرآن آمده است، همة امور با علم، اراده و مشیت خداوند انجام میپذیرند و هیچچیز بدون اراده و تدبیر خداوند انجام نمیگیرد.
در پرتو اعتقاد و معرفت ناب و کامل به توحید افعالی، مؤمن باور دارد که همة حوادث عالم با اراده و اذن خداوند انجام میگیرد و براساس طرح و خواست خداوند هرچیزی در جای خود قرار دارد، چه فعل و انفعالات طبیعی که در عالم طبیعت رخ میدهد و عامل ارادی ندارند، و چه افعالی که در حوزة اختیار و ارادة انسان انجام میپذیرند و ارادی و اختیاری محسوب میشوند، همه با تمام زمینهها و مراحل انجام شدنشان متعلق علم خداوندند و منطبق بر طرح و نقشة خداوند و نظامی است که در عالم برقرار شده است: «ما أصاب من مصیبة فی الأرض ولا فی أنفسکم إلا فی کتاب من قبل أن نبرأها إن ذلک علی الله یسیر لکیلا تأسوا علی ما فاتکم ولا تفرحوا بما آتاکم والله لا یحب کل مختال فخور» (حدید: 22و23)؛ هیچ مصیبتی در زمین [چون تنگدستی و سختی و قحطی] و نه در جانهایتان [چون بیماری و اندوه] نرسد مگر پیش از آنکه آن را پدید آوریم، در نوشتهای است، این بر خدا آسان است؛ تا بر آنچه ازدست شما رفت اندوه مخورید و بدان چه به شما داد شادمان نشوید و خدا هیچ گردنکش خودستا را دوست ندارد.