Abstract:
جهان مقارن ظهور اسلام در حوزههای مختلف دچار دگردیسی معرفتی و ساختاری بود. حاکمیت فرهنگ جاهلی با تاکید مصداقی قرآن کریم (آلعمران: 54؛ مائده: 50؛ احزاب: 33؛ فتح: 36)، در شبهجزیره عربستان رواج داشت. با توجه به گزارشهای تاریخی و اینکه شان نزول آیات، مخصص مفادش نیست؛ آیا فرهنگ مذکور، در سطح جهانی(مقارن ظهور اسلام) خاصه ایران فعال بود؟ اگر پاسخ مثبت است، در عرصه اقتصادی چگونه بوده است؟ تحقیق پیشرو به صورت کتابخانهای و با روش تجزیه و تحلیل دادههای تاریخی، با هدف کشف حقیقت تاریخی در حوزة مذکور، به بررسی آن پرداخته است. برونداد بررسی توصیفی ـ تحلیلی دادههای تاریخی ایران در بعد اقتصادی، حاکی از غلبه مولفههای فرهنگ جاهلی است که با طراحی ساسانیان مدیریت و هدایت میشد. ازآنجاکه بدنة اجتماعی مردم، از فشارهای سخت در حوزههای مختلف، خاصه حوزة اقتصادی به ستوه آمده بود، پس از آشنایی با دین اسلام، با آغوش باز از آن استقبال کرد.
Machine summary:
برخی از تحقیقات مذکور عبارتند از: جهان در عصر بعثت (باهنر و هاشمی، بیتا)؛ روزگاران ایران (زرینکوب، 1375)؛ ایران قدیم (پیرنیا، 1393)؛ کلیات تاریخ و تمدن ایران پیش از اسلام (بیات، 1368)؛ تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه (پیرنیا و آشتیانی، 1370)؛ میراث باستانی ایران (فرای، 1368)؛ ایران در زمان ساسانیان (کریستن سن، 1387)؛ ایران آیین و فرهنگ (افتخارزاده، 1377).
اجتماعیشدن ثروتاندوزی ساسانیان، تجملگرایی آنها، ایجاد نظم نوین قبیلهای و تسطح خونی در حوزه اقتصادی، مخارج سرسامآور دربار ساسانی، ظلم مالیاتی، هزینههای سنگین جنگهای خودساخته، فقر اجتماعی و عدم استفاده از جایگاه ژئواکونومیکی ایران در کنار انحطاط صنایع از نمودهای فرهنگ جاهلی در عرصة اقتصادی است که با مدیریت ساسانیان بر مردم تحمیل، و به صورت هنجار در جامعه تبلیغ میشد.
مشاغل مهم موروثی، در حالی در ایران مقارن ظهور اسلام به صورت هنجار از سوی ساسانیان تبلیغ و ترویج میشد که مردم طبقههای پایین و اسرا، در انتخاب شغل خود اختیار و آزادی عمل نداشتند (مسکویه، 1389، ج1، ص181؛ پیرنیا و آشتیانی، 1387، ص257؛ پیرنیا، 1393، ص 24ـ241؛ کریستن سن، 1387، ص 137ـ138).
6. فقر اجتماعی ـ اقتصادی مردم ایران رویکرد طبقاتی در همة حوزهها در ایران مقارن ظهور اسلام توسط ساسانیان تبلیغ و تأیید میشد؛ لذا نقش محوری در جامعه داشت و در حوزه اقتصاد نیز، دیدگاه غالب بود.
حتی در حوزه تجارت بحری نیز اقدامی صورت ندادند (همان)؛ لذا بیشترین ضربه اقتصادی را به کشور خاصه مردم ایران وارد کردند و اصولا تجارت، همانند زراعت در ایران مقارن ظهور اسلام، نابود شده بود (پیرنیا، 1393، ص222).