Abstract:
بسیاری از متون بنیانگذار اندیشة سیاسی جدید پر از الفاظ و مفاهیم حقوقیاند. زبان حقوق یکی از مهمترین ابزارها و بستر بحث دربارة اندیشة سیاسی بوده است. بنابراین، در انتقال و ترجمة این آثار باید به معنا و محتوای حقوقی الفاظ و مفاهیم توجه کرد و آن را بازشناخت. فقط در چنین شرایطی است که میتوان به ترجمة این آثار اعتماد کرد و به آن ارجاع داد. شایسته است ترجمة این دسته از آثار از منظر معنای حقوقی الفاظ هم، بازبینی و بررسی شوند. در این مقاله برای اثبات این ادعا عبارات و الفاظ حقوقی ترجمة فارسی لویاتان از دیدگاه مفاهیم حقوق عمومی بررسی میشود تا دقت برگردان فارسی آن ارزیابی شود. در این پژوهش نمونههایی از مفاهیم حقوق عمومی در ترجمه فارسی لویاتان پیگیری میشود و دقت ترجمه آنها سنجیده شده تا نشان داده شود که لازم است در ویراستهای بعدی این ترجمه اصلاحاتی انجام تا از برخی اشکالات و ایرادهای اساسی مبری شود.
Machine summary:
برداشتن بیعت و آثار آن دربخشیازترجمه فارسیآمده است :«پس اگرهمگیعهدومیثاق خودرابه ایـن دلیـل نقض کنندکه یکیازایشان ازحاکمیت رابه حاکم که نماینده آنهاست واگذارکرده اسـت ؛ پس اگرویراخلع کننددرآن صورت حقیراکه متعلق به اوست ازویمیستانندواین نیز بیعدالتیاست »(هابز،١٣٨٩:١٩٤-١٩٣).
به نظـرمـیرسـدترجمـه درسـت ایـن جملـه چنین باشد:«به محض این که یکیازطرفین پیمان توافق وبیعت خودرابردارد،راه رابـرهمـه طرفین بازمیکندتاپیمانشان رافسخ کنندوبیعتشان رابردارندواین برخلاف عـدالت اسـت ؛ وهریک ازایشان به نماینده حاکمیت میدهند،حال اگراوراخلع کننـد،ازویآنچـه ازآن اوست میستانندواین هم برخلاف عدالت است ».
«حق تولد»و«حقیعمومی»چه معناییدارند؟باتوجه به عنوان این بنـدـ «آزادیموردستایش نویسندگان آزادیحکام است نه افراد»ـبه نظرمیرسدهابزدرمقام بیان ایـن نکته است که :آزادیحقیمادرزادیوطبیعـینیسـت بلکـه حقـیاسـت کـه ازدولـت یـاقـدرت عمومیناشیمیشود،آزادیازنظراوحقیوضعیاست ونه طبیعی،حقیکه دولـت آن راوضـع می کندوباتولدویابه ارث منتقـل نمـیشـود(هـابز،١٣٨٩؛٢٢١).
١به نظرمیرسـدترجمـه درست این جمله چنین باشد:«میثاق هاییکه به موجب آن فردمتعهدبه دفاع نکردن ازجـان و تن خویش میشودباطل است ».
درعنوان حاشیه ایاین بند،همچنین ،واژه «آزادی»به «حق »ترجمه شده است (هابز،١٣٨٩:٢٢٣)،٢امابه نظرمیرسدباتوجه به این که عنوان فصـل بیست ویکم «درباب آزادیاتباع »است برگرداندن این واژه به «آزادی»علاوه برسازگاریبا کلیت فصل ،دقیق ترنیزخواهدبود.
دریکیدیگرازترجمه هایلویاتان به زبان فرانسه این جمله چنین برگردانده شده است : “On voit aussi, que les lois sont les règles du juste et de l’injuste, rien n’étant réputé injuste, si ce n’est pas contraire à une certaine loi“, Hobbes, Léviathan, trad.
٢نکته دوم درباره این بندبه واژه ایمربوط میشود که به «قضات تابع [حاکم ]»برگردانده شده است .
دراین بندواژه impunity/́impuniteبه «فـرارازمجـازات »(هـابز،١٣٨٩: ٢٨٠)برگردانده شده است که درست نیست ،مقصودهابز«مجازات نشدن »است به هـردلیلـی که باشد.