Abstract:
با پیروزی نهضت مشروطۀ ایران و تأسیس مجلس شورای ملی، الگوبرداری از برخی دستاوردهای تمدن غرب شتاب بیشتری گرفت. این الگوبرداری در زمینۀ علوم پزشکی، اعم از استفاده از داروهای جدید، توجه به بهداشت عمومی و ارتقای سلامت عمومی، مورد توجه حکومت قاجار و اقشار تحصیلکرده قرار گرفت. با این وصف دورۀ شکلگیری طب نوین را در ایران میتواند در سالهای 1300 تا 1320شمسی دانست. در این دوره پزشکی نوین در مطبوعات ایران بازتاب فراوان یافت و نهادهای ذیربط پزشکی، از جمله درمانگاههای زنان و مردان، مراکز بهداشت عمومی، بیمارستانها و دانشکدۀ طب دانشگاه تهران شکل گرفتند. مقالۀ حاضر تلاش میکند در بارۀ این دورۀ تاریخی بحث کند.
Following the constitutional movement of Iran and the establishment of the National Assembly, a model of some of the achievements of Western civilization was of great interest. This modeling in the field of medical sciences, including the use of new drugs, public health and general health promotion, was considered by the Qajar government and educated people. However, the period of the formation of modern medicine in Iran is from 1300/1921 to 1320/1941 years. The modern medicine was reflected in the Iranian press, and medical institutions such as women’s and men’s clinics, public health centers, hospitals and faculty of medicine of the University of Tehran were formed. The present article tries to discuss the historical period with a descriptive-analytical method; the sources of this research are documents, press, memoirs and historical sources. Although there are articles and books on the history of contemporary Iranian medicine, but there is less research to reflect on the health of the country in the publications of this historical period
Machine summary:
مقدمه يکي از دستاوردهاي انقلاب مشروطه ايران ، رواج روزافزون و گسترش مطبوعات در کشور بود، اهميت مطبوعات به حدي بود که آن را رکن چهارم مشروطه لقب دادند، از اين حيث که نه تنها از طريق مطبوعات مردم با تحولات سياسي و اجتماعي کشور آشنا ميشدند و نسبت به اوضاع بين المللي آگاهي مييافتند، بلکه وضعيت اجتماعي و بهداشتي جامعه نيز مورد توجه قرار ميگرفت .
نکتۀ مهم اين بود که نشريۀ عالم نسوان اخبار بهداشتي مربوط به زنان را منتشر ميکرد، به طور مثال ميزان مرگ و مير زنان به هنگام زايمان ، توصيه هاي بهداشتي براي جلوگيري از بيماريهاي عفوني خاص زنان ، مبارزه با بيماريهاي واگيردار مقاربتي مثل سوزاک و سيفيليس و نحؤە رعايت بهداشت کودکان ، سرلوحۀ اين اخبار و اطلاع رسانيها به شمار ميرفت .
همچنين به ضرورت روزي پانزده دقيقه ورزش کردن تأکيد ميشد، زيرا ورزش را عامل طول عمر ميدانستند، پس برخلاف گذشته اصلاح رژيم غذائي و ورزش عامل سلامت و طول عمر دانسته ميشد و ديگر مرگ و ميرهاي نابهنگام ناشي از قضا و قدر شناخته نميشد (ستارٔە ايران ، ١٣٠۴، ص ٢٧) در اين دوره مبرم ترين وظيفۀ پزشکان و ساير متخصصان رشته هاي پزشکي، ارتقاء سطح آگاهي زنان به مثابۀ آسيب پذيرترين اقشار اجتماعي از دستاوردهاي نوين اين دانش بود، بنا بر اين مسائل بهداشتي و طبي زنان در نشريات خاص آنها بازتاب مييافت .
اين روزنامه هاي خاص زنان بود که مسألۀ بهداشت عمومي آنها را به اهميتي در خور توجه رسانيد (دانش ، سال اول ، شمارٔە اول ، ١٩١٠/١٢٨٩، ص ٢) به دليل شرايط جديد اجتماعي که در اثر آشنايي با طب نوين اروپا شکل گرفته بود، موضوع پيشگيري از بيماري اولويت مبرم پيدا کرد، که دو روزنامۀ دانش و شکوفه اهميت زايدالوصفي به اين مقوله ميدادند.