Abstract:
روشهای غیرقضایی حل و فصل مسالمتآمیز اختلافات، بهطور خاص مصالحه و میانجیگری، جایگاه مهمی در نظامهای حقوقی جهان یافته است. اما تأثیری که این شروط بر حق اقامهی دعوی دارد، در رویهی قضایی فرانسه، برای چند دهه منشأ اختلاف نظر بوده است. موضع رویهی قضایی این کشور در این مورد، از نفی هرگونه اثر برای این شروط تا قائل شدن به اعتبار مطلق این شروط در نوسان بوده است. در نهایت، دیوان کشور فرانسه، در سال 2003، درج شروط مصالحه یا میانجیگری را در قرارداد موضوع دعوی، مانع طرح مستقیم دعوی تلقی نموده و ضمانت اجرای عدم رعایت آن را صدور قرار عدم استماع دعوی اعلام کرد. اما با صدور این رأی؛ اختلاف نظر در مورد آثار این شروط پایان نیافت، چراکه همچنان این پرسش مطرح بود که آیا این شروط مانع طرح دعوای طاری نیز میشود یا خیر؟ بهموجب رأیی که دیوان کشور فرانسه در سال 2017 صادر نمود، این ضمانت اجرا به دعوای اصلی منحصر شد. درنتیجه اقامهی دعاوی طاری بدون رعایت شروط مذکور، قابل پذیرش تلقی گردید. از آنجا که رویهی قضایی ایران نیز در مواجهه با این شروط و بهطور خاص، تکلیف دادگاه در فرض اقامهی دعوی بدون اجرای این شروط، مواضع متفاوتی اتخاذ نموده است، مطالعهی ماهیت و آثار این شروط، اهمیتی انکارناپذیر در حقوق ایران یافته است. با توجه به این مراتب در این مقاله، تأثیر شروط حل و فصل مسالمتآمیز اختلافات بر دعوای اصلی و دعاوی طاری جداگانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
Nowadays the stipulation of clauses of amiable resolution of disputes, especially mediation and conciliation clauses is a growing trend around the World. But in the French Jurisprudence, the effect of these clauses on right of litigation was unclear for decades. The position of French Jurisprudence in this respect was on change; sometimes it denies any effect for these clauses, then it recognizes the absolute validity for them. Finally in 2003 French Supreme Court recognize the stipulation of these clauses as the obstacle of action and declare the non-acceptance adjudication as the sanction of non-fulfillment of these clauses. Although this decision offered cleare guidance in respect of effect of these clauses, it did not definitely resolve the problem. The controversies continued on the effectivity of these clauses on the incident actions. In accordance to a judgment issued in 2017 by the abovementioned Court, the effect of these clauses is limited to principal actions. Consequently, bring the incident actions in court without the fulfillment of these clauses is no longer limited. Taking into account the fact that Iranian Jurisprudence also hesitates in respect of the effects of these clauses, especially where one of the contracting parties bring the case without the fulfillment of these clauses, the study of nature and effects of these clauses in Iranian Law is necessary. In this Article the effect of these clauses on principal and incident litigations would be studied separately.
Machine summary:
شعبۀ اول ديوان کشور فرانسه در اين رأي به تاريخ ٦ مارس ٢٠٠١، تأکيد مي کنـد کـه توافق بر درج شرط مصالحه در قرارداد پيش از اقامۀ دعوا، فاقد هرگونه ضـمانت اجرايـي اسـت ؛ زيرا نه باعث صدور قرار عدم استماع دعوا مي گردد و نه رعايت آن همانند شرط داوري از قواعـد مربوط به نظم عمومي است .
, "L’efficacité procédurale des clauses de conciliation ou de médiation", Recueil Dalloz, 2003, 1388.
٣ پذيرش اين ضمانت اجرا در حقوق فرانسه ، دربارة شـروط حل و فصل مسالمت آميز اختلافات ، آثاري چند درپي داشت : نخست آنکه رفع نقص از اين ايـراد ممکن نيست و با ايراد خوانده ، دادگاه ملزم است تا اقدام به صدور قرار عدم اسـتماع دعـوا نمايـد (شعبۀ مشترک ديوان کشور فرانسه ، ١٢ دسامبر ٢٠١٤)؛٤ در رأيي ديگر، شعبۀ سوم ديوان کشـور فرانسه ، مقرر نموده است : «در فرض اقامۀ دعوا بدون اجراي شـرط حـل و فصـل مسـالمت آميـز 1.
210 اختلافات ، از لحاظ فني ممکن نيست که خواهان را ملزم نمود تا براي رفع نقص دادرسـي اقـدام به توسل به روش هاي مسالمت آميز حل و فصل اختلافات نمايد» (شعبۀ سوم مدني ديوان کشور فرانسه ، ١٦ اکتبر ٢٠١٦)؛١ از سوي ديگر، تلقي قرار عدم استماع دعوا به عنوان ضمانت اجراي اين شروط ، باعث مي شود که ايراد مربوط به عدم رعايت آن ، در همۀ مراحل دادرسي قابل طرح باشد.
, ‘L’efficacité procédurale des clauses de conciliation ou de médiation’, Recueil Dalloz, 2003.