Abstract:
مضامین مشابه به کار رفته درآرایههای معماری دوره قاجار به تبعبت آنها از ایدههای مشترکی برمی گردد که معلول مسائل اجتماعی و سیاسی دوره خود بودهاند. مقاله حاضر با محور قردادن این مضامین مشترک و تجلیات آنها را در آرایههای قلعه چالشتر، در صدد معرفی حجاریهای نقشپردازانه و نقاشیهای دیواری موجود در "قلعه چالشتر" نیز میباشد. این بنای مسکونی- نظامی که متعلق به خوانین چهارمحالی در دوره قاجار بوده از دو خانه به هم چسبیده، به نام محمودخان (خدارحم خان یا دیوان خانه) واحمد خان (ستوده) تشکیل شده است. پژوهش حاضر از حیث تمرکز بر آرایههای این قلعه در نوع خود اولین نمونه کار تحقیقاتی ارائه شده است. پژوهش پیش روی به روش تحلیلی و توصیفی انجام شده و ترکیبی از مطالعات میدانی و تحقیقات کتابخانهای را با تکیه بر مشاهدات مستقیم نگارنده ارائه میدهد. نتایج پژوهش نشان میدهد که این اشتراکات بر اساس پیوندهای هنر و سیاست، مضامین مشترک متاثر از روایات داستانی، بر اساس تاثیر پذیری ازآثار غربی و الگوهای منطبق بر جریان به هم پیوسته هنر از دوره صفویه تا قاجار شکل گرفتهاند.
The focus of this article is on decoration motives in Qajar “Chaloshtor castle” and relationship between art and politics. The Chaloshtor castle was a military residential monument belonging to Bakhtiaries tribal khans. This monument consists of two houses which cling together and named “Mahmood khan” and “Ahmad khan”. This article is the first one by focus on the carving and murals decoration of the castle and also based on filed and academic studies. This paper methodology based on descriptive-analytical method; also combination of field and library studies along with authors direct observations. The results of this research show It is possible to classify Qajar Architectural decorations considering the links in between decoration of monuments and related underlying political and social sight. This topics show common thoughts of their era, also the artistic virtues were affected by quoted factors. Finally these common ideas lead to same methods in architectural decorations that follow with artists.
Machine summary:
سوالات پژوهش : ١- الگوهاي مضموني مشترک و رايج در آرايه هاي معماري دوره قاجار به چند دسته قسيم مي شوند و اين الگوها چگونه در يک بناي خاص مورد مطالعه مانند قلعه چالشتر نمود يافته است ؟ واژگان کليدي: .
اين مقاله با تاکيد بر شـــيوه دوم درصـــدد مطالعه بر روي آرايه هاي معماري قلعه چالشـــتر (خانه هاي احمدخان و محمودخان ) است تا از طريق تبيين نمونه هاي مشابه آرايه هاي مشترک اين بنا با آرايه هاي سـاير بناهاي قاجاري بتواند به طبقه بندي الگوهاي مشـترک در آرايه هاي بناهاي دوره قاجار از حيث مضـموني دسـت يابد.
به عبارت ديگر مطالعه درباره تزيينات وابسته به معماري قلعه چالشتر و بررسي ساير بناهاي دوره قاجار اعم از خانه هاي مسکوني و اشرافي، امامزاده ها، مساجد وقصرها از وجود مضامين مشترک در تزيينات اين بنا ها حکايت مي کند.
٣-تصويرکردن چهره پادشاهان باستاني نظير چهره کيخسرو، اردوان و فرهاد در تکيه معاون الملک کرمانشاه (پرويزي، ٧٥، ١٣٨٤) و همچنين تصاوير شاپور اول و دوم ، يزدگرد سوم و بهرام اول درکاشي هاي خانه امام جمعه در تهران (سخن پرداز و ميراثي، ١٣٨٨: ٨٨) ايده باستان گرايي به عنوان تفکر مورد توجه در گزينش تزيينات بناي قلعه چالشتر به صورت زير نمود يافته است : ١- حجاري نقش فرشتگان تاج به دست ٢- حجاري انواع گوناگون نقش لوتوس ٣-ترسيم گياه باستاني انگور در سطح بنا٤-ترسيم نمونه به روز شده گل نيلوفر در دست پادشاه هخامنشي به صورت حجاري بر سر ستون ها در قالب دستي که شاخه اي از نيلوفر را در ميان گرفته است .