Abstract:
امروزه با استفاده از برنامههای جامع مدیریت بحران در معماری و شهرسازی میتوان از شدت و گستردگی خسارات و تلفات ناشی از خطرات طبیعی و غیرطبیعی کاست. از مهمترین این تمهیدات، بهکارگیری اصول پدافند غیرعامل است که باید در سطوح مختلف برنامهریزی منطقهای، شهرسازی و معماری مورد توجه قرار گیرد؛ از جمله میتوان به رعایت اصول پدافند غیرعامل در معماری مجتمعهای مسکونی اشاره نمود که یکی از مهمترین راهکارهای مناسب برای اهداف طرح، یعنی حفظ بقای نیروی انسانی در زمان بحران است. این پژوهش از نوع کاربردی است و با روش تحلیلی-توصیفی به انجام رسیده است. سوال اصلی این پژوهش عبارت است از: "مناسبترین راهکارهای طراحی مجتمعهای مسکونی زیرزمینی منطبق بر اصول پدافند غیرعامل کدام هستند؟ " برای پاسخگویی به این سوال، با مطالعات کتابخانهای، معیارها و زیرمعیارهای طراحی در معماری فضاهای مسکونی بر اساس اصول پدافند غیرعامل جمعآوری شد. بر این اساس 4 معیار اصلی شامل: مکانیابی سایت، طراحی محوطه، طراحی معماری و طراحی فضای امن و مجموع 29 زیرمعیار تدوین شد. سپس با روش دلفی، پرسشنامهها توسط 20 نفر از خبرگان در حوزه پدافند غیرعامل طی سه مرحله تکمیل و نیز معیارها، زیرمعیارها و پیشنهادهای طراحی با استفاده از نرمافزار Expert Choice و با روش AHP وزندهی شد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که معیار "مکانیابی سایت" با وزن 0. 272 بیشترین اهمیت را در معیارهای اصلی چهارگانه دارد و نیز زیرمعیارهای "همجواری و کالبدی" با وزن 0. 056، "فرم ساختمان"، "ﻃﺒﯿﻌﯽ-ﻣﺤﯿﻄﯽ" و "مصالح ساخت پناهگاه" با وزن 0. 053 از مهمترین زیرمعیارها هستند. در نهایت، برای هر کدام از زیرمعیارها، بهترین پیشنهاد طراحی ارائه شده است.
Nowadays, we can reduce the severity and extent of the damages due to natural and unnatural hazards by using comprehensive crisis management plans in architecture and urban planning. One of the most important measures could be applying passive defense principles. This study is an applied research in a descriptive-analytical manner. The main question of the research is: "Which solutions in accordance with passive defense principles are suitable for the design of underground residential complexes?" To answer this question, design criteria and sub-criteria of residential space architectures based on passive defense principles were collected by library studies. Accordingly, 4 main criteria including: location, site design, architectural design, shelter design, and 29 sub-criteria were prepared. Then, by Delphi technique, the questionnaires were completed by 20 passive defense experts in three steps, and the criteria, sub-criteria and design suggestions were weighed using Expert Choice software and AHP method. The results show that the "locating" criterion with the weight of 0.272 is the most significant amongst the four main criteria. Also, the "neighborhood and framework" sub-criterion with the weight of 0.056, and "form", "natural-environmental", and "materials to construct shelters"sub-criteria with the weight of 0.053 are the most important subcategories. Finally, for each sub-criterion, the best design proposal is presented.
Machine summary:
شکل (2): روششناسی تحقیق 9- یافتههای پژوهش 9-1- الزامات معماری در پدافند غیرعامل با مطالعات کتابخانهای، معیارها و زیرمعیارهایی برای بخش معماری در حوزه پدافند غیرعامل مجتمعهای مسکونی بیان شده است و نیز از طریق وزندهی روش دلفی در نرمافزار Expert choice ارزشگذاری شدهاند.
9-2- زیرمعیارهای طراحی محوطه با مطالعات کتابخانهای، زیرمعیارهایی برای طراحی محوطه مجتمعهای مسکونی در دل زمین، متناسب با اصول پدافند غیرعامل بیان شده است و نیز از طریق وزندهی روش دلفی در نرمافزار Expert choice ارزشگذاری شدهاند (جدول 3).
9-4- زیرمعیارهای طراحی معماری با مطالعات کتابخانهای، زیرمعیارهایی برای طراحی معماری مجتمعهای مسکونی در دل زمین، متناسب با اصول پدافند غیرعامل بیان شده است و نیز از طریق وزندهی روش دلفی در نرمافزار Expert choice ارزشگذاری شدهاند (جدول 3).
9-6- زیرمعیارها فضای امن با مطالعات کتابخانهای، زیرمعیارهایی برای طراحی فضای امن مجتمعهای مسکونی در دل زمین، متناسب با اصول پدافند غیرعامل بیان شده است و نیز از طریق وزندهی روش دلفی در نرمافزار Expert choice ارزشگذاری شدهاند (جدول 3).
در طراحی فضاهای امن مجتمع مسکونی در دل زمین، زیرمعیار " مصالح ساخت پناهگاه" بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است و نیز زیرمعیارهای "نوع دسترسی پناهگاه"، "جانمایی پناهگاه"، "شکل پلان پناهگاه "، "سازماندهی فضایی پناهگاه "، "فضاهای امن داخل ساختمان"، "روانبخشی پناهگاه"، به ترتیب در اولویت میباشند (جدول 7).
Roostaei Hosseinabadi, “Ana Site Selection of Multipurpose Urban Shelters Using Geographic Information Systems (Case Study: Region 1 of Tehran Municipality),” Journal of passive defense, vol.